De gevlekte salamander, een amfibie helemaal in zwart en geel gekleed

De gevlekte salamander is herkenbaar tussen de duizend met zijn zwarte jurk bezaaid met gele vlekken. Gewapend met gif, is de amfibie niet bang voor zijn vijanden en waagt hij zich gewillig op de paden als het regent. Presentatie.

De terrestrische, gewone of gevlekte salamander

De terrestrische of gewone salamander (salamandra salamandra) wordt ook wel de gevlekte salamander of vuursalamander genoemd. Deze in Europa zeer wijdverspreide amfibiesoort behoort tot de orde van Urodeles (zoals de watersalamander) en tot de familie van de Salamandridae. Met een lengte van 12 tot 17 centimeter en een gewicht tot 50 gram is de gevlekte salamander de grootste urodele die in onze contreien aanwezig is.

Felgele groeiwijze voor de vuursalamander

De gevlekte salamander onderscheidt zich door zijn glimmende zwarte vacht, versterkt met gele vlekken met onregelmatige contouren. De variabiliteit van de patronen maakt het mogelijk om elk individu eruit te halen. Zijn grijze buik heeft varianten die neigen naar bruin. De brede kop van de amfibie heeft grote, uitpuilende zwarte ogen en een afgeronde snuit. Vrij korte, massieve benen strekken zich uit tot tenen zonder zwemvliezen. Het gedrongen, langgerekte lichaam van de gevlekte salamander eindigt in een lange staart. De oorspeekselklieren die giftige afscheidingen afgeven, bevinden zich aan de zijkanten van het hoofd.

Vochtige grond voor de gevlekte salamander

De soort komt in heel Europa voor, behalve in Noord-Europa en de Britse Eilanden. Overal in Frankrijk aanwezig, komt de gevlekte salamander vaak voor in loofbossen en gemengde bossen van middelgebergten die geïmpregneerd zijn met een zekere vochtigheid op de grond. De amfibie leeft ook in bosjes, vlaktes of heuvelachtige streken. De soort evolueert in de buurt van bronnen en beekjes, maar alleen de larve is een waterdier. Overdag blijft de gevlekte salamander verborgen in holtes beschut tegen de zon, onder stenen, schors, dood hout, in de stammen van rottende bomen of de galerijen van kleine zoogdieren.

De gevlekte salamander, nachtdier

De gezichtsscherpte van de gevlekte salamander is aangepast aan in wezen nachtelijke en schemerige activiteit, maar het landdier kan ook overdag naar buiten gaan bij regenachtig weer. De amfibie beweegt zich langzaam over de grond en kan, indien nodig, snel over het wateroppervlak zwemmen. Bij de eerste nachtvorst gaat de gevlekte salamander in een staat van diapauze (tijdelijke stopzetting van activiteit of ontwikkeling) in een ondergrondse schuilplaats. Zo kan het dier bij gunstige omstandigheden op elk moment zijn toevluchtsoord verlaten.

De terrestrische salamander, dol op ongewervelde dieren

De volwassen salamander consumeert een grote verscheidenheid aan ongewervelde organismen zoals pissebedden, kevers met zachte dop, slakken, regenwormen, spinnen en verschillende insecten. Andere amfibieën, zoals salamanders of kikkers die kleiner zijn, kunnen zijn dieet aanvullen. Als het licht voldoende is, berust zijn jachttactiek voornamelijk op de beweging van de prooi dankzij zijn voorpoten en onderkaak die als trillingssensoren dienen. In het donker vertrouwt het dier op zijn reukvermogen om zijn doelwit te lokaliseren.

Lange draagtijd voor de gevlekte salamander

Paring vindt het hele jaar door plaats, behalve tijdens de winterslaap. De soort is ovoviviparous, wat betekent dat vrouwtjes direct larven baren (terwijl de meeste amfibieën eieren leggen). Aan het einde van een lange draagtijd van acht maanden zal het vrouwtje tussen de tien en veertig larven in een kleine stroom zuurstofrijk en zoet water deponeren. De nakomelingen zijn 20 tot 30 mm groot en hebben gele vlekken aan de basis van de poten en uitwendige kieuwen die verdwijnen wanneer hun leven in het water eindigt (3 tot 4 maanden). Na verschillende vervellingen meet de salamander 55 tot 65 mm als hij uiteindelijk het droge bereikt. Seksuele volwassenheid wordt bereikt tussen 2 en 4 jaar.

De gevlekte salamander en zijn roofdieren

Kannibalisme is vrij wijdverbreid onder de larven, terwijl jonge en kwetsbare individuen worden belaagd door ratten, eenden of bosuilen. Onder de weinige volwassen roofdieren bevinden zich slangen (vooral ringslangen), egels en wilde zwijnen. De oorspeekselklieren van de salamander (achter de ogen) kunnen een giftige stof afscheiden die irritatie van de mondslijmvliezen en de epidermis veroorzaakt. Gewapend met zijn gif aarzelt de amfibie niet om de open lucht in te gaan en zo zijn vijanden te trotseren. Aan de andere kant heeft het dier de bijzonderheid dat het tijdens een aanval verloren of gewonde lichaamsdelen kan regenereren.

De gevlekte salamander, een beschermde diersoort

Bijlage III van de Conventie van Bern beschermt de gevlekte salamander in de meeste Europese landen. In Frankrijk staat het op de rode lijst van bedreigde soorten vanwege de achteruitgang van het aantal en de achteruitgang van zijn leefgebieden. De achteruitgang van wetlands, de vervuiling van het milieu door pesticiden en het wegverkeer vormen de belangrijkste bedreigingen voor de amfibie. De gevlekte salamander kan meer dan 20 jaar oud worden.