Waarom heeft de jakhals een slechte reputatie?

Iemand een “jakhals” noemen is verre van positief. Het is een term die door het woordenboek wordt geïdentificeerd als iemand gelijkstellen aan een stiekeme en opportunistische persoon. De uitdrukking is geïnspireerd op het slechte imago van dit dier. Maar waarom heeft de jakhals een slechte reputatie? Wat kan hij ons aandoen? Gedetailleerd antwoord in dit artikel!

Een slecht imago in veel culturen

De jakhals wordt in veel culturen geassocieerd met bedrog, sluwheid en oneerlijkheid. Hij wordt beschreven als opportunistisch, wat het echt is. Wanneer een mens een van zijn leeftijdsgenoten als een opportunist beoordeelt, is dat negatief in zoverre dat de persoon de moraal meestal negeert om zich aan de omstandigheden aan te passen en van een situatie te profiteren. Natuurlijk, in de natuur, zoiets niet. Wanneer een dier als opportunistisch wordt beoordeeld, weten we vandaag dat het een kwaliteit, althans voor de aldus gekwalificeerde soort. Dit verwijst naar een dier met een groot aanpassingsvermogen, in staat om verschillende habitats in te nemen, afhankelijk van hun beschikbaarheid, om te overleven in moeilijke omgevingen. Door het gebrek aan specialisatie kunnen deze dieren hun manier van eten aanpassen om nieuwe ruimtes te koloniseren. En dat is alles wat de jakhals kan doen! Het wordt dus verweten achter wilde dieren aan te gaan en zich te voeden met de lijken en kadavers die door andere dieren zijn achtergelaten.

Omdat de Egyptenaren van mening waren dat jakhalzen op begraafplaatsen rondspookten en de doden aten, associeerden ze Anubis, gids van zielen in het hiernamaals, met dit dier. In veel Afrikaanse verhalen en legendes wordt de jakhals vaak afgeschilderd als een bedrieglijk dier dat zijn sluwheid gebruikt om te krijgen wat het wil, vaak ten koste van anderen. Indiase dierenfabels aanwezig in het oprichtende epos genaamd Panchatantra, presenteer de jakhals als een sluw en bedrieglijk personage. Taalkundigen geloven ook dat de term “jakhals” uit het Sanskriet komt sṛgālá wat “de brulaap” betekent, via het Perzisch šaḡāl en Turks cakal. Tot slot is de jakhals ook aanwezig in De kleine Prins door Antoine de Saint-Exupéry en beschreven als een mysterieus en onbegrepen dier.

Het grote aanpassingsvermogen van de jakhals

We hebben het al gehad over het aanpassingsvermogen van de jakhals, maar laten we dit aspect eens nader bekijken. Door het grote aanpassingsvermogen van jakhalzen kunnen ze overleven in woestijngebieden, savannes of moerassen. Jakhalzen zijn alleseters. Ze zijn niet tevreden met lijken en aas. Het eet eigenlijk wat er in hun omgeving beschikbaar is, en dit varieert van fruit tot reptielen, tot Insecten en knaagdieren.

Jakhalzen kwamen dichter bij door mensen bewoonde gebieden om voedsel te zoeken. Ze aarzelen niet om vuilnisbakken, tuinen te doorzoeken en kunnen huisdieren aanvallen. Ze aarzelen ook niet om van de gelegenheid gebruik te maken om kleine boerderijdieren, kippen, eenden, konijnen en soms zelfs schapen en geiten aan te vallen. Boeren en fokkers beschouwen ze dan ook als waar schadelijk. In sommige landen worden campagnes georganiseerd om jakhalzen uit te roeien, die naar westerse maatstaven wreed of zelfs onmenselijk blijken te zijn.

Een ziektevector

Net als andere wilde dieren kunnen jakhalzen ziekten overdragen, wat des te zorgwekkender is omdat ze kunnen worden overgedragen op mensen en huisdieren. Dit is dus een extra reden om dit dier niet te waarderen en van daaruit een slechte reputatie te bezorgen.

Jakhalzen kunnen de woede, net als vossen. Deze virale ziekte is nog steeds verantwoordelijk voor tienduizenden menselijke sterfgevallen per jaar. Ze komen voornamelijk voor in Afrika en Azië en de hond blijft de belangrijkste vector van overdracht op de mens. In Europa zijn het meer vleermuizen die betrokken zijn. Maar we moeten niet vergeten dat hondsdolheid dodelijk kan zijn voor mensen en andere zoogdieren, vanwege een simpele beet of zelfs krabben. Jakhalzen kunnen ook dragen teken in staat om ziekten zoals gevlekte koorts rond de Middellandse Zee of de ziekte van Lyme over te dragen op mensen en huisdieren. Jakhalzen kunnen ook leptospirose of echinokokkose bij zich dragen. Het behoeft geen betoog dat de angst voor deze ziekten bijdraagt ​​aan de negatieve perceptie van jakhalzen, vooral in gebieden waar ze naast mensen leven.

Maar wie is de jakhals eigenlijk?

Het aspect van de jakhals is echter verre van onaangenaam! Hij doet denken aan een vos met een wolvenvacht. Het behoort tot de familie van hondachtigen en zijn klauwen zijn niet intrekbaar. Veertig miljoen jaar geleden leefde het in Noord-Amerika. Er zijn tegenwoordig verschillende soorten, waarvan de bekendste de goudjakhals, de zwartrugjakhals en de gestreepte jakhals zijn. De grootste, de jakhalzen met zwarte rug, zijn gemiddeld een meter lang, 40 cm schofthoogte en wegen 11 kg.

Historisch gezien zijn jakhalzen aanwezig in Afrika, Azië en Zuidoost-Europa. Maar de soort ontwikkelt zich al enkele jaren richting het centrum van Europa. De goudjakhals breidt zich snel uit over Oost-Europa en broedt nu in Midden-Europa. In 2020 werd het waargenomen in Frankrijk, in Deux-Sèvres. Wetenschappers zijn er echter niet helemaal zeker van dat het de wolf is, omdat deze soort fysiek moeilijk te onderscheiden kan zijn van wolven. Als blijkt dat het inderdaad een jakhals is, moet nog steeds worden aangetoond dat we in de aanwezigheid zijn van een reproductieve populatie die zich permanent op het vasteland van Frankrijk kan vestigen. Het kunnen net zo goed solitaire individuen op doorreis zijn.

Ondanks hun slechte reputatie spelen jakhalzen, net als elk bestaand dier, een rol in ecosystemen. Als roofdieren dragen ze bij aan reguleren de populaties van hun prooi, knaagdieren en andere kleine dieren die mensen ook als schadelijk kunnen beschouwen. Als aaseters maken ze het milieu schoon en bevorderen ze de recycling van voedingsstoffen in het ecosysteem.

De aanwezigheid en gezondheid van jakhalspopulaties wordt uiteindelijk door wetenschappers beschouwd als een algemene gezondheidsindicator ecosystemen waarin ze opereren. Omdat ze zich midden in de voedselketen bevinden, zijn ze inderdaad gevoelig voor veranderingen, zowel in de populaties van hun prooi als die van hun roofdieren. En het spreekt voor zich dat klimaatverandering, habitatfragmentatie en antropogene verstoringen gevolgen kunnen hebben voor jakhalzen. We weten dat hij zich zal kunnen aanpassen. Het valt nog te bezien of de inwoners van Europa er klaar voor zijn om er plaats voor te maken.