Maki’s, wat kenmerkt deze familie van primaten?

Maki’s zijn vriendelijke kleine dieren met unieke eigenschappen. Deze primaten worden beschouwd als verre neven van apen en mogelijk zelfs hun voorouders. Maki’s leven op het eiland Madagaskar. Er wordt aangenomen dat ze lang geleden op drijvende boomstammen op deze bestemming zijn aangekomen na een natuurramp. De eersten die Madagaskar hebben gekoloniseerd, zijn de kleinste die we vandaag kennen. Ze heten Microcèbes en waren destijds zo groot als een muis.

Maki’s, emblematische dieren

Maki’s herkennen elkaar aan hun grote, ronde ogen die vaak verbijsterd kijken. Ze hebben ook bepaald gedrag dat kan worden omschreven als menselijke nabootsing. We willen ze zo graag strelen, ze zien er zacht en lief uit. Maar pas op, ze zijn niet te vertrouwen, want het blijven wilde dieren en sommige van hun voorouders waren twee keer zo groot als mensen en wogen zelfs tot 200 kg. Maki’s zijn emblematisch op het eiland omdat ze vaak het onderwerp zijn geweest van Malagassische legendes en verhalen. Soms werden ze beschreven als kannibalistische wezens en vervolgens als geluksbrengers of slechte voortekenen. Dus sommigen werden opgejaagd en anderen aanbeden volgens hun soort. Tegenwoordig worden deze dieren bewaard. De Malagasi adopteren een aantal van hen als huisdier. Anderen daarentegen, zoals de Aye Aye, maken hen bang en worden altijd als een slecht voorteken beschouwd. Is het vanwege de lugubere kreten en hun spookachtige uiterlijk dat ze de inheemse bevolking nog steeds angst aanjagen? Daar is de vraag.

Waar kun je maki’s ontmoeten?

Om maki’s te ontmoeten die in het wild leven, moet je naar Madagaskar, want ze komen alleen op dit eiland voor. Al wandelend komen we ze bijna overal aan de rand van de bossen tegen. Sommige zijn ook aanwezig in Mayotte en de Comoren, maar in dierentuinen zoals overal ter wereld. Maki’s worden bedreigd, omdat hun natuurlijke habitat in de loop der jaren door mensen in het regenwoud is vernietigd.

Maki soorten

Maki’s zijn allemaal endemische strepsirrhine primaten. Er zijn momenteel meer dan honderd soorten. De kleinste wordt vertegenwoordigd door de muismaki met een gewicht van 30 gram tot de Indri met een gewicht van bijna 10 kg. Tot op heden zijn de grotere soorten allemaal van het aardoppervlak verdwenen.

Fysiologie van maki’s

Maki’s hebben, net als alle primaten, vijf tenen aan hun poten met sterke nagels waardoor ze zich aan takken kunnen vastklampen. Veel soorten hebben zelfs een dikkere nagel ontwikkeld dan de anderen die de toiletklauw worden genoemd. Met deze klauw kan het dier poetsen en krabben. De grote teen is gescheiden van de andere vingers om beter aan een tak te kunnen hangen. Hun vomeronasale orgaan maakt het mogelijk om hun soortgenoten te detecteren dankzij de feromonen die ze vrijgeven.

De achterpoten zijn meer ontwikkeld dan de voorpoten om ver genoeg te kunnen springen. Hun tong is erg lang om de nectar en het stuifmeel te vangen van de bloemen waarmee ze zich voeden. De tanden zijn erg verschillend, afhankelijk van de soort. Sommigen, zoals de Indri’s, hebben tanden om bladeren te snijden en zaden te malen. Anderen zoals de Phaner hebben langere tanden om in de schors van bomen te bijten om hun sap te bereiken. Ze hebben allemaal een kam van zes tanden, behalve sommigen die er als volwassene maar vier hebben, omdat ze hun jonge snijtanden verliezen.

Geur, een heel belangrijk zintuig bij maki’s

Maki’s hebben een krachtig reukvermogen dat ze gebruiken om te communiceren, vooral ’s nachts. We kunnen zien dat hun snuit vrij lang is. In tegenstelling tot wat men zou denken, bewegen maki’s dus meer met hun ontwikkelde reukvermogen dan met hun visuele vermogen. Hun gezichtsscherpte is ook vrij laag, hoewel ze een sterke retinale sommatie hebben.

Maki metabolisme

De maki kan zijn energie behouden tijdens het droge seizoen. Zo kan hij zijn water- en voedselbehoefte tot 20% verlagen. In de zon wordt de maki zittend blootgesteld, achterover gebogen en ineengedoken om warmteverlies te verminderen en het maximale aantal calorieën te behouden. Voordat het droge seizoen aanbreekt, slaat de maki vet op aan de basis van zijn achterpoten en staart om de hitte af te weren als de tijd daar is.

Het gedrag van de maki

Het gedrag van de maki varieert afhankelijk van:

• Zijn voortbeweging
• Zijn dieet
• Zijn sociaal systeem
• Zijn activiteit
• Zijn communicatie met zijn collega’s
• Haar jongen grootbrengen

Dit gedrag varieert ook afhankelijk van de soort. Kleine maki’s zijn meer nachtdieren dan grote maki’s die overdag actief zijn.

Maki eten

Van de ene soort tot de andere is het voedsel van de maki erg variabel. De kleinere zijn plantenetend en insectenetend, terwijl de grotere plantenetend zijn. Aan de andere kant, om het ras te behouden, eten ze alles wat eetbaar is als ze honger hebben en worden alleseters. De planten die in Madagaskar groeien, blijven het grootste deel van hun dieet, omdat de meeste soorten in bomen voorkomen, behalve de zwart-witte Maki Vari die alleen gras consumeert.

De maki is een sociaal dier en leeft in groepen van minstens vijftien individuen. Aan de andere kant leven nachtelijke maki’s, hoewel sociaal, vaak alleen om hun voedsel te zoeken en nestelen ze overdag met anderen. Tegenwoordig worden deze schattige kleine dieren bedreigd door veel milieuproblemen zoals de jacht, de handel in exotische dieren, klimaatverandering en vooral massale ontbossing. Veel verenigingen en dierentuinen proberen ze voor uitsterven te behoeden. Laten we hopen dat deze leuke kleine primaat kan overleven en zich kan voortplanten in zijn natuurlijke omgeving en het eiland Madagaskar in de komende jaren kan herbevolken.