Landrat en stadsrat: wat zijn de verschillen?

Misschien ken je de fabel van Jean de La Fontaine met de titel De stadsrat en de plattelandsrat ? De klassieke dichter gebruikt deze twee dieren om het leven in de stad en op het platteland met elkaar te vergelijken. Zijn deze twee dieren naast hun verschillende leefomgeving twee aparte soorten? En zo ja, hoe kunnen ze van elkaar worden onderscheiden? Ons artikel geeft u alle details.

Twee soorten ratten die tot twee verschillende geslachten behoren

De veldrat en de stadsrat zijn beide knaagdieren van de Muridae-familie, zoals muizen of gerbils. Binnen deze familie vinden we het genus Rattus die naar de huidige stand van kennis meer dan zestig soorten telt, waarvan de meeste in Zuidoost-Azië, Indonesië, Papoea-Nieuw-Guinea en Australië leven. Ze kunnen allemaal “ratten” worden genoemd.

In Europa hebben we eigenlijk de veldrat en de stadsrat. De eerste heeft de wetenschappelijke naam rattus rattus en kan ook een dakrat of een dakrat worden genoemd. De tweede is een andere soort: het is de Bruine rat, ook wel bruine rat, rioolrat, grijze rat of bruine rat genoemd. De laatste viel Europa binnen in de 18e eeuw, later dan de veldmuis die daar voor aanwezig was. De stadsrat viel vervolgens de steden binnen en degradeerde de veldrat naar de buitenwijken en parken. Op het platteland behield de veldrat echter zijn suprematie, simpelweg omdat hij beter aangepast was aan dit soort omgeving. Wetenschappers hebben aangetoond dat deze twee soorten helemaal niet nauw verwant zijn, de soort die het dichtst bij de stadsrat staat is de rattus nitidus.

De verschillen in uiterlijk tussen veldratten en stadsratten

Je vraagt ​​je misschien af ​​of het mogelijk is om visueel het verschil te zien tussen deze twee soorten ratten als je ze tegenkomt. Dit is helemaal het geval omdat ze zeer verschillende morfologieën hebben. Ten eerste heeft de veldrat onmiskenbaar een fijner silhouet dan die van de stadsrat. Zijn staart, die tussen de 20 en 25 cm meet, is iets langer dan zijn lichaam, waarvan de lengte varieert tussen de 15 en 20 cm. Het silhouet van de stadsrat daarentegen is meer omhuld. Zijn staart is bijna net zo lang als zijn lichaam en is dikker dan die van de veldmuis. De twee soorten bereiken gewichten die ongeëvenaard zijn: de veldrat schommelt tussen 75 en 230 g, terwijl het gewicht van de stadsrat varieert tussen 250 en 500 g, met een groot verschil tussen mannetjes en vrouwtjes voor de laatste. Hun hoofden hebben ook een heel ander profiel: de oren van de veldrat zijn vrij groot in verhouding tot de rest van het hoofd, net als de ogen. Bij de stadsrat zijn de oren en ogen verhoudingsgewijs klein. Ten slotte heeft de snuit van de veldrat een puntig profiel terwijl die van de stadsrat dikker is. Het is vrij moeilijk om ze te onderscheiden op het enige verschil in vacht. Buikkleur is lichter bij veldratten.

Aan de andere kant, als je de kans hebt om deze ratten van wat dichterbij te observeren, zou je zeker kunnen weten welke het is aan de hand van het aantal vingers op hun poten: de veldrat heeft niet hetzelfde aantal vingers tussen de voorpoten (4) en de achterpoten (5), terwijl de stadsrat 5 vingers aan elk van zijn poten heeft. Hun aantal spenen verschilt ook: een vrouwelijke veldrat heeft er 5 en een vrouwelijke stadsrat heeft er 6.

Gedragsverschillen tussen veldratten en stadsratten

Beide soorten ratten leven voornamelijk ’s nachts, maar de veldrat heeft een goed gezichtsvermogen terwijl de stadsrat slecht ziet en zijn reukvermogen meer uitbuit. De eerste geeft er de voorkeur aan zich te voeden met zaden, terwijl de tweede een zeer opportunistisch voedingsgedrag heeft ontwikkeld, het menselijke dieet benadert en de voorkeur geeft aan vlees wanneer het beschikbaar is.

De veldmuis houdt niet van vocht. Het wordt daarom gevonden onder struiken of vestigt zich in de hoogte door in bomen te klimmen of door toegang te krijgen tot zolders en onder de daken van huizen. Hij leeft in kleine groepen van ongeveer vijftig individuen.

De stadsrat daarentegen zoekt vochtigheid. Zo graaft hij tunnels of leeft hij in kelders of rioleringen, en bouwt hij zijn nesten met gerecycleerde materialen. Het is een zeer goede zwemmer en installeert zijn kolonies in de buurt van een waterpunt. Deze kunnen enkele duizenden individuen bereiken, wat vereist dat ze worden gestructureerd in clans die op een zeer hiërarchische manier zijn georganiseerd. Hij heeft een zeer agressief gedrag ontwikkeld en blijkt een formidabele vechter te zijn, ook wanneer hij het moet opnemen tegen dieren die veel groter zijn dan hij. Er zijn dus ratten gezien die biggen, lammeren, pluimvee en zelfs mensen aanvielen. Is het om deze reden dat hij kan hopen 2 tot 3 jaar te leven terwijl de veldmuis maar kan hopen een jaar te leven?

Van ratten en mannen

Ratten zijn altijd naast mensen geweest en vermenigvuldigen zich naast hen. Vandaag zijn de twee populaties equivalent: er zijn 5 miljard mensen maar ook 5 miljard ratten. Ieder mens zou zijn rat kunnen hebben…

De rat, zowel in het veld als in de stad, is zeer productief: een enkel vrouwtje kan elk jaar ongeveer zestig jongen baren. Een rattenpopulatie wordt in slechts 8 weken met 3 vermenigvuldigd. Dus, zonder roofdieren of menselijke tussenkomst, groeien rattenkolonies exponentieel.

Deze proliferatie is natuurlijk niet zonder problemen. De rat bedreigt de aanwezigheid van bepaalde diersoorten en neemt de plaats in van minder competitieve knaagdieren. Samenwonen met mensen is verre van vreedzaam, aangezien beide soorten ratten plunderaars zijn, of het nu gaat om gewassen en voedselreserves voor de veldrat, of pakhuizen en winkels voor de stadsrat. Beiden tasten ook de omhulsels van elektrische draden en isolatiematerialen aan, waardoor veel problemen ontstaan, zowel in geïsoleerde huizen op het platteland als binnen de elektrische of telecommunicatienetwerken die zich uitstrekken tot in de onderdoorgangen van onze steden.

Het is duidelijk dat we niet over ratten kunnen praten zonder de vele ziekten te noemen die ze bij zich dragen en die op mensen kunnen worden overgedragen. Onder hen is de pest de meest gevreesde: de 3 grote pandemieën die Europa hebben gedecimeerd, hebben zware sporen nagelaten in de geschiedenis. Het is nog steeds endemisch in bepaalde regio’s van Azië en Afrika (met name Madagaskar). Merk echter op, zonder het resultaat te veranderen, dat deze vreselijke ziekte eigenlijk wordt overgedragen door rattenvlooien en niet door de ratten zelf.

In westerse steden dragen ratten vooral bacteriële ziektes als leptospirose en salmonellose bij zich. Leptospirose wordt overgedragen via de uitwerpselen van ratten en veroorzaakt wereldwijd 1 miljoen ernstige gevallen per jaar, waarvan 10% dodelijk. Wat betreft salmonellose worden wereldwijd 3,4 miljoen patiënten geïdentificeerd, van wie er meer dan 600.000 overlijden. Deze situatie rechtvaardigt een voortdurende inspanning om rattenpopulaties in bedwang te houden. Kinderen en kwetsbare mensen moeten absoluut contact met hen vermijden.

Ratten zijn dus schadelijk. Ondanks alles blijken ze waardevolle hulpmiddelen te zijn voor het beheer van menselijk afval, door de rol van natuurlijke afvalophalers te spelen. Geschat wordt bijvoorbeeld dat ratten in Parijs elke dag ongeveer 800 ton afval consumeren, meer dan een derde van wat menselijke vuilnisophalers verzamelen. Ze dragen ook bij aan de regelmatige reiniging van de riolering, waardoor verstopping wordt voorkomen en besparingen op reinigingswerkzaamheden mogelijk worden gemaakt.