Wanneer en hoe kwam de tijgermug in Frankrijk aan?

Fotocredit: James Gathany

De tijgermug, Aedes albopictus, is een gevreesde vector van infectieziekten, die virussen zoals dengue, chikungunya of het zikavirus kan overbrengen. Dit insect, oorspronkelijk afkomstig uit Zuidoost-Azië, heeft zich geleidelijk aan gevestigd als een groot probleem voor de volksgezondheid op wereldschaal. In Frankrijk geeft de aanwezigheid van deze soort aanleiding tot bijzondere zorgen vanwege het snelle vermogen om verschillende omgevingen te koloniseren en de moeilijkheid om de verspreiding ervan onder controle te houden. Maar hoe is het bij ons terechtgekomen?

De tijgermug: een discrete gastheer

De tijgermug is gemakkelijk te herkennen aan zijn uiterlijk. In tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden, dat macht oproept, evenals de angsten die dit kleine beest opwekt, is het als volwassene uiteindelijk gemiddeld slechts 5 millimeter lang.

In werkelijkheid dankt hij zijn bijnaam ‘tijger’ aan zijn uiterlijk: zijn zwarte lichaam zwart-witte strepen. De strepen zijn zichtbaar op het borststuk, eveneens versierd met een liervormig patroon, en op de poten. De vleugels zijn daarentegen donker en hebben geen opvallende vlekken of markeringen.

In tegenstelling tot de gewone mug van het geslacht Culex, die de neiging heeft om ’s nachts te bijten en wiens vlucht luidruchtig is, de tijgermug leeft en bijt overdag (vooral in de ochtend en vroege avond) en is het meest stil.

De tijgermug: een insect uit de tropen

Dit insect is van nature aangepast aan tropische en subtropische klimaten. Oorspronkelijk ontstond de soort alleen in de dichte, vochtige bossen van Zuidoost-Azië, voornamelijk Singapore en Thailand.

In Singapore is de 30°C is gebruikelijk en de Danteske stormen. Daar wordt gevreesd voor knokkelkoorts: jaarlijks worden er tussen de 15 en 20.000 mensen door getroffen, waarvan ongeveer tien doden. Anti-muggencampagnes zijn constant. In alle wijken hangen grote spandoeken die herinneren aan basisgebaren: geen schoteltje onder een bloempot, emmers moeten omgedraaid worden, toiletbrillen omlaag, dakgoten schoongemaakt. Nalatige personen worden gestraft met een onmiddellijke boete van $ 200.

Het moet echter duidelijk zijn dat een vijver, meer of natuurlijk moerasland geen gunstig gebied is voor de tijgermug. Het is inderdaad erg gevoelig voor de aanwezigheid van natuurlijke vijanden. Het is daarom ondervertegenwoordigd in natuurlijke wetlands. Het is om deze reden dat dit de zeer kleine broedplaatsen van de soort, altijd in stedelijke of voorstedelijke gebieden waarop het doelwit is.

Hoe is de tijgermug bij ons terechtgekomen?

De economische groei, die aan het einde van de 20e eeuw en meer in het bijzonder aan het begin van de 21e eeuw versnelde, zorgde voor een toename van 12% in het volume van de goederenhandel. In West-Europa stegen de export en import met bijna 10%. Het is vooral de handel in gebruikte banden die de komst van de tijgermug heeft bevorderd. Moderne middelen maken het mogelijk om de route van de tijgermug te volgen.

Het eerste spoor in Europa dateert uit 1979 in Albanië. Een andere onafhankelijke import van gebruikte banden uit de Verenigde Staten naar Italië in 1990 resulteerde in een landelijke verspreiding. Andere gevestigde populaties werden in 2004 ontdekt op het vasteland van Frankrijk, in de Alpes-Maritimes, in Spanje en in België. In Kroatië en Griekenland konden de eerste exemplaren van de tijgermug in 2005 en 2006 worden gedetecteerd.Aedes albopictus zijn de afgelopen tien jaar ook aangetroffen in Nederland en Slowakije.

Tegenwoordig is er een online kaart waarmee je de omvang van de aanwezigheid van de mug in kaart kunt brengen Metropolitaans Frankrijk. Je kunt het vinden op het adres. Het wordt niet regelmatig bijgewerkt, maar het geeft je een idee van de verspreiding van deze mug in het gebied. Je ziet dus dat het in de noordelijke helft van het land nog relatief rustig is.

Waarom overleeft de tijgermug?

Gezien zijn behoefte aan warmte kon deze tropische soort aanvankelijk onze winters niet overleven. Maar ze heeft bewezen zeer flexibel te zijn. Vanaf de larve die uit het ei komt tot aan de volwassen mug duurt het tussen de 7 en 12 dagen, afhankelijk van de weersomstandigheden (temperatuur) maar ook de voedingsmogelijkheden. Omdat hij zich in grote aantallen en snel voortplant, kan hij evolueren en zich aanpassen aan variaties in zijn omgeving, om nog maar te zwijgen van zijn toenemende resistentie tegen pesticiden.

Verder is de deregulering van het klimaat speelt in zijn voordeel. Met toenemende temperaturen blijft het verspreidingsgebied toenemen. Elk jaar koloniseert de soort nieuwe gemeenschappen, vooral dankzij het zogenaamde passieve transport, dat wil zeggen het gebruik van voertuigen, zowel individueel als collectief.

Ter vergelijking: andere muggensoorten verspreiden zich niet zo vaak en vliegen zelden meer dan 100 meter per dag. Bovendien blijven ze in ecosystemen die gunstig voor hen zijn, en worden hun populaties ingeperkt door hun natuurlijke vijanden, vissen, libellen en larven van andere muggensoorten.

Moeilijkheden bij het bestrijden van de verspreiding van de tijgermug

Het beheersen van de aanwezigheid van de tijgermug in Frankrijk blijft complex. Preventiemethoden zoals die in Singapore worden toegepast, het elimineren van stilstaand water en het gebruik van insecticiden, zorgen voor logistieke uitdagingen in landen als het onze.

Insecticiden blijken negatieve effecten te hebben op andere niet-doelsoorten en lokale ecosystemen verder te ontwrichten.

Tot op heden lijkt het erop dat het om een ​​versoepeling gaat gesteriliseerde mannelijke muggen om de voortplanting te verminderen, wat de meest veelbelovende resultaten heeft opgeleverd. Maar dit soort praktijken bevindt zich nog in de testfase.

Globalisering en ecosysteemstabiliteit

De aankomst en verspreiding van de tijgermug in Frankrijk is een zorgwekkende illustratie van de effecten van de mondialisering op ecosystemen. Het voortdurende verkeer van goederen en mensen over de grenzen heen vergemakkelijkt de verplaatsing van invasieve soorten die het lokale ecologische evenwicht kunnen verstoren. Deze verstoringen kunnen leiden tot onomkeerbare veranderingen en het verdwijnen van bepaalde inheemse soorten, waardoor de biodiversiteit en de gezondheid van ecosystemen in gevaar komen. En de oplossingen om deze gevaren te bestrijden zijn helaas niet erg voor de hand liggend.

Door Laetitia Cochet – Gepubliceerd op 20/05/2024 Mosquito