Waarom bouwen bevers dammen? Welk nut?

De bever is een uitstekende architect die rivieren verandert in oases vol leven. Uitgerust met scherpe tanden en een onfeilbare koppigheid, snijdt hij stammen en takken af ​​om dammen op te richten die een landschap kunnen hervormen. In ons artikel zul je ontdekken waarom de bever zoveel moeite doet om deze spectaculaire bouwwerken te bouwen.

Wie is de bever?

Het grootste knaagdier op het continent, de Europese bever (Castorvezel) kan 1,20 m lang worden, inclusief staart, en kan tot 1,20 m wegen 30 kilo. Dit enorme dier heeft een dichte, waterdichte vacht die hem beschermt tegen schommelingen in de watertemperatuur. Zijn leven is georganiseerd binnen een gezin dat bestaat uit een broedpaar en hun jongen van de afgelopen twee jaar. De bever is een territoriale soorten dat zijn domein afbakent via geurige afscheidingen, castoreum, gericht op het signaleren van zijn aanwezigheid aan andere groepen. Het zoogdier is in wezen herbivoor en voedt zich met schors, jonge takken, waterplanten en bladeren. Met zijn schemering en nachtelijke ritme blijft de bever ondanks zijn grote formaat moeilijk waar te nemen.

Waar kun je bevers zien in Frankrijk?

Tot de 19e eeuw was de bever wijd verspreid op Frans grondgebied, maar de intensieve jacht want zijn vacht, vlees en castoreum brachten hem op de rand van uitsterven. Aan het einde van de 19e eeuw overleefden er in het Rhônebekken slechts enkele populaties. Vanaf de jaren zestig hielp een beschermingsbeleid de totale verdwijning ervan te voorkomen. De bever is vandaag een beschermde soorten in Frankrijk en dankzij herintroductieoperaties herkoloniseert de soort geleidelijk nieuwe territoria. Hij komt vooral voor langs de Rhône en zijn zijrivieren, maar ook aan de Loire, de Allier, de Saône of zelfs in bepaalde rivieren in het Oosten en Centrum.

Waarom bouwen bevers dammen?

Meer dan een knaagdier is de bever een echte ingenieur die zijn omgeving op indrukwekkende schaal kan transformeren. In tegenstelling tot andere dieren die zich aanpassen aan hun omgeving, werkt het rechtstreeks op de omgeving om deze bevorderlijk te maken voor zijn voortbestaan. Zo vult de dam zich meerdere functies :

Beveilig uw huis

De bever bouwt lodges op oevers of midden in het water, waarbij de ingang altijd onder het oppervlak wordt geplaatst om hem te beschermen tegen landroofdieren. Om ervoor te zorgen dat de toegang tot zijn huis permanent onder water blijft, bouwt hij een dam die een vijver vormt, waardoor de stroom zelfs tijdens perioden van lage stroming niet kan opdrogen.

Creëer een voorraadkast

Als de bever in de zomer verse vegetatie consumeert, moet hij ook reserves opbouwen voor de winter, wanneer de bomen hun bladeren verliezen. Om dit te doen, snijdt hij takken af ​​en bewaart deze in de buurt van zijn hut. Door deze voorraden met water af te dekken, bewaart de dam hun voedsel maandenlang, zelfs onder het ijs.

Permanente toegang tot water

Ondiepe waterlopen vormen een gevaar omdat een niveaudaling de lodge kan verzwakken of kan voorkomen dat de bever zich vrij kan bewegen. Door een reservoir te creëren stabiliseert het knaagdier zijn leefomgeving en zorgt zo voor een constante mobiliteit, essentieel voor het vervoeren van takken en materialen, maar ook om te vluchten bij dreiging.

Pas het landschap aan uw behoeften aan

Naast zijn onmiddellijke behoeften wijzigt de bever de loop van rivieren om uitgestrekte wetlands te creëren met meerdere voordelen: deze watermassa’s vertragen de stroming, verbreden de oevers en maken het milieu rijker aan plantaardig voedsel.

Hoe bouwt de bever zijn dam?

Om een ​​dam te bouwen, kappen bevers bomen met hun krachtige snijtanden sleep vervolgens de stammen en takken naar de waterloop, soms enkele tientallen meters. Daar assembleren ze de elementen loodrecht op de stroming, verweven ze en consolideren ze met modder, grassen en stenen. Dit natuurlijke cement maakt de constructie waterdicht en bestand tegen stromingsvariaties. De grootte van een dam hangt af van de omgeving: in Frankrijk zijn constructies enkele meters lang, terwijl ze in Noord-Amerika meer dan 100 meter lang kunnen zijn. Dit collectief werk – waartoe het hele gezin behoort, inclusief jongeren – omvat ook het onderhoud van de dam, waarbij nieuwe materialen worden gebruikt die in de loop van de tijd zijn toegevoegd om erosie tegen te gaan.

Welk lichaamsgereedschap gebruikt de bever?

Alles in de morfologie van de bever is ontworpen om zijn aquatische levensstijl en zijn werk als bouwer te optimaliseren:

• Zijn tandenbreed en oranje vanwege het hoge ijzergehalte van het email, groeit constant en laat bomen vallen waarvan de diameter soms groter is dan 50 cm;
• Zijn achterpotenmet zwemvliezen, stuwt hem met behendigheid in het water voort, terwijl zijn voorpoten vrij blijven om de takken te manipuleren;
• Zijn brede staart afgevlakt heeft meerdere toepassingen, maar in het geval van een dam dient het als ondersteuning wanneer het opstaat om een ​​boom om te hakken;
• Zijn neusgaten en de zijne oren sluit zich onder water en zijn lippen kunnen zich achter zijn snijtanden sluiten, waardoor hij kan knagen zonder water in te slikken.

Castor: welke problemen vormen de dammen?

Beverdammen maken de omwonenden niet altijd blij, omdat ze in bepaalde gebieden overstromingen veroorzaken gecultiveerde velden, overstroming van wegen of bospaden. Deze ongemakken blijven lokaal en door ingrepen als het versterken van dijken, het aanleggen van afvoerkanalen of het gedeeltelijk verleggen van waterlopen is het mogelijk de impact op de infrastructuur te beperken. Als laatste redmiddel gaan we verder verschuiving van de dam: concreet wordt de constructie ontmanteld en vervolgens herbouwd waar deze geen probleem meer vormt. Ter herinnering: de Europese bever wordt sinds 1968 in het hele grootstedelijk gebied beschermd. Artikel 2 van dit decreet verbiedt met name de vernietiging, wijziging
of degradatie van broedplaatsen en

rustplaatsen van deze dieren. Als zodanig vereist menselijk ingrijpen op een beverdam een ​​vrijstellingsvergunning van de prefectuur en blijft dit uitzonderlijk.

Bever: welke voordelen brengen zijn dammen met zich mee?

Beverdammen, die door mensen soms als hinderlijk worden ervaren, vormen een echte aanwinst voor de natuur. Door het creëren van vijvers en wetlands bieden deze constructies een ideale habitat voor vele soorten (vissen, Amfibieën, libellen, watervogels), terwijl ze de diversiteit van de oeverplanten bevorderen. Dammen helpen ook de waterkwaliteit te verbeteren door de stroming te vertragen en sediment te filteren, terwijl ze deelnemen aan de regulering van de watercyclus. Zij handhaven bodemvocht tijdens periodes van droogte en hebben het, vaak onbekende, vermogen om de watertemperatuur te verlagen, de verdamping te beperken en het milieu voor de waterfauna te stabiliseren. Ten slotte maken beverdammen, door de rol van kleine overstromingsregulatoren te spelen, de rivier glad stromingsvariatieswaardoor de weerstand van rivieren tegen de gevolgen van klimaatverandering wordt versterkt.

Door Nathalie Truche – Gepubliceerd op 08/11/2025 Knaagdier