Vleermuisjachttechnieken: uiterst effectieve sonar

Vleermuizen behoren met ruim 1.400 soorten wereldwijd tot de meest diverse zoogdieren. Hun dieet is even gevarieerd: sommige voeden zich met fruit en spelen een cruciale rol bij de zaadverspreiding, terwijl andere planten bestuiven door nectar te verzamelen. Maar wat het meest intrigeert en fascineert zijn roofvleermuizen, vleermuizen die actief op andere dieren jagen. Deze soorten, voornamelijk insecteneters, piscivoren of carnivoren, gebruiken geavanceerde strategieën om hun prooien te vangen, variërend van vliegende Insecten tot kleine gewervelde dieren. In dit artikel onderzoeken we de verschillende jachttechnieken van roofzuchtige vleermuizen en de aanpassingen die hen tot uitzonderlijke nachtelijke jagers maken.

Jagen op insecten tijdens de vlucht: echolocatie beheersen

Insectenetende vleermuizen vertegenwoordigen de meerderheid van de roofzuchtige soorten. Ze zijn gespecialiseerd in het vangen van insecten tijdens de vlucht, een prestatie die mogelijk wordt gemaakt door hun echolocatievermogen. Deze vleermuizen zenden ultrageluid uit dat terugkaatst in hun omgeving en terugkeert als echo, waardoor ze hun prooi met formidabele precisie kunnen detecteren en volgen.

Terwijl ze door de lucht vliegen, zenden ze regelmatig geluidspulsen uit. Zodra een echo de aanwezigheid van een insect onthult, verhogen ze de frequentie van de pulsen. Door variaties in echo’s (afstand, richting, snelheid) te analyseren, passen ze hun vlucht aan om dichter bij hun prooi te komen. De meeste soorten vangen hun prooi tijdens de vlucht met hun mondmaar sommigen gebruiken hun vleugels als netten om insecten te vangen.

Voor dit soort jacht hebben vleermuizen behendige vleugels ontwikkeld waarmee ze snel door de lucht kunnen manoeuvreren. Sommigen, zoals de gewone dwergvleermuis (Pipistrellus pipistrellus), kunnen in één nacht enkele duizenden insecten vangen en spelen een centrale rol bij het reguleren van muggenpopulaties en ander ongedierte. Hun behendigheid wordt versterkt door de extreem ontwikkelde vleugelspieren, waardoor ze kunnen jagen in gevarieerde omgevingen, zoals bossen, stedelijke gebieden of weilanden.

Jagers ter plaatse: uitzonderlijke flair

Niet alle vleermuizen zijn beperkt tot jacht vanuit de lucht. L’rode oren (Plecotus auritus), geeft er bijvoorbeeld de voorkeur aan prooien uit de grond te halen. Deze soort jaagt vooral als het helemaal donker is. Hij combineert twee strategieën: het vangen van vliegende insecten, die hij vangt met behulp van de membranen van zijn vleugels of zijn staart, en het verzamelen van onbeweeglijke of bewegende insecten op de grond. Zijn jachtmethode is langzaam maar effectief, waardoor hij onopvallende prooien kan spotten in drukke omgevingen zoals bossen.

Dankzij zijn grote oren kan hij zwakke geluiden detecteren, zoals het ritselen van bladeren veroorzaakt door een bewegend insect. Hoewel echolocatie een rol speelt bij de jacht, maakt deze vleermuis voornamelijk gebruik van zijn gehoor om zijn prooi te volgen. Door deze vlucht op lage hoogte is hij echter een van de vleermuizen die het vaakst slachtoffer wordt van botsingen met auto’s.

Door insecten te verzamelen die schadelijk zijn voor planten, nemen deze grondjagers actief deel aan het evenwicht van bosecosystemen. Ze beperken de schade veroorzaakt door bepaalde nachtelijke plagen en dragen bij aan de biodiversiteit van bossen.

Piscivoren: jagers op het wateroppervlak

Sommige vleermuizen hebben zich aangepast aan een visetend dieet en jagen op vis op het wateroppervlak. De bekendste is de buldog vleermuis (Noctilio leporinus), dat in tropische gebieden van Midden- en Zuid-Amerika leeft. Met zijn sonar kan hij de staartvin van vissen detecteren die boven het wateroppervlak uitsteken. Hij zendt golven uit op 55 kHz (wat erg hoog is voor een vleermuis van dit formaat) met maar liefst 130 decibel. Hoewel hij dit vermijdt, kan hij zwemmen, waarbij hij indien nodig zijn vleugels gebruikt om naar de kust te ‘roeien’.

Ze zijn uitgerust met gevoelige vibrissae op hun poten. Ze vliegen over het wateroppervlak en laten hun lange, krachtige klauwen zakken om vis te vangen. Eenmaal gevangen, wordt de vis op een veilige plaats geconsumeerd. Visetende vleermuizen hebben lange, gebogen klauwen die zijn aangepast aan het vangen van gladde prooien, en een vleugelmusculatuur die is aangepast om langzaam en nauwkeurig over water te vliegen.

Jagers van kleine gewervelde dieren

Sommige vleermuizen, hoewel zeldzaam, voeden zich met kleine gewervelde dieren zoals kikkers, hagedissen, vogels en zelfs andere vleermuizen. Daar speer vleermuis (Vampyrum-spectrum), aanwezig in het noorden van Zuid-Amerika, is een treffend voorbeeld van een nachtelijke carnivoor. Met een spanwijdte van maximaal één meter is het een van de grootste vleermuissoorten.

Ze combineert haar scherpe gehoor en nachtzicht om haar prooi te spotten. Vaak duikt hij naar beneden om een ​​dier op de grond of op een tak te vangen. Zodra de prooi is gevangen, transporteert hij deze naar een zitstok om hem veilig te consumeren. Zijn lange, scherpe tanden zijn ideaal voor het scheuren van vlees, en dankzij zijn spitse snuit kan hij met precisie bijten. Deze vleermuis bezet de top van de voedselketen in zijn ecosysteem en reguleert de populaties van kleine gewervelde dieren.

Vampieren: de jacht op bloed

Hoewel hun reputatie vaak groter is dan hun realiteit, voeden slechts drie soorten vleermuizen, allemaal afkomstig uit Latijns-Amerika, zich uitsluitend met bloed: de gewone vampier (De modus rotundus), DE harige benen vampier (Diphylla ecaudata) en de witvleugelige vampier (Diaemus jong). In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, vallen deze vleermuizen zelden mensen aan en geven ze de voorkeur aan het bloed van zoogdieren of vogels.

Gemeenschappelijke vampiers gebruiken thermische detectie
om de hitte te detecteren die wordt uitgestraald door de lichamen van hun prooi. Ze bijten hun doelwit met scherpe tanden en scheiden een antistollingsenzym af dat voorkomt dat het bloed stolt, waardoor ze dat wel kunnen lik zonder onderbreking. In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht dat ze bloed zuigen, nemen deze vleermuizen bij elke maaltijd slechts een kleine hoeveelheid binnen. Hoewel ze helpen bij het reguleren van ecosystemen, kunnen ze ook ziekten als hondsdolheid overbrengen, waardoor ze een belangrijk studieonderwerp zijn voor biologen en epidemiologen.

Roofzuchtige vleermuizen illustreren hoe evolutie gevarieerde oplossingen kan opleveren voor overlevingsproblemen. Van het vangen van insecten tijdens de vlucht tot het vissen en jagen op gewervelde dieren: elke soort heeft specifieke aanpassingen aan zijn dieet en leefgebied ontwikkeld. Vleermuizen zijn niet alleen symbolen van de nacht: ze zijn belangrijke onderdelen van ecosystemen over de hele wereld en verdienen respect en bescherming.

Door Laetitia Cochet – Gepubliceerd op 17-01-2025 Bat