Schorskever, insect dat ernstige schade aan bomen veroorzaakt

Fotocredit: Gilles San Martin

Schorskevers organiseren hun levenscyclus in boomschors die verzwakken en sterven. Coniferen of loofbomen, het maakt niet uit, deze insecten vallen een groot aantal soorten aan. Frankrijk herbergt 140 soorten schorskevers, waarvan er 10 schadelijk zijn voor de bossen. De meest formidabele van hen heet de typograaf en verwoest vooral sparrenbomen. Geconfronteerd met de epidemie heeft het ministerie van Landbouw een nationaal actieplan geïmplementeerd, omdat de schade veroorzaakt door de kever niet alleen zichtbaar is in het landschap, maar ook gevolgen heeft voor de houtindustrie.

Wie zijn schorskevers?

Schorskevers (Scolytinae) zijn insecten die tot de orde behoren keverszoals de kever of het lieveheersbeestje, en tot de familie Curculionidae. Hun naam komt van het Griekse skôlêx, een oude term die een worm aanduidt, omdat de larve van de schorskever zeer karakteristiek is (zonder ledematen, zacht, witachtig en gebogen). Van de 6.000 bekende soorten schorskevers is het merendeel fytofaag (voedt zich met plantaardig materiaal), 10% is xylofaag (voeden zich met hout) en minder dan 1% kan levende, gezonde bomen doden. Veel schorskevers vallen een specifieke soort aan. Bijvoorbeeld :

• De dennen worden geparasiteerd door de letter schorskever (Ips typograaf), de pijnboomschorskever (Tomicus piniperda), scherpzinnig (Ips acuminatus);
• Sparren, door de typografische schorskever (Ips typograaf), de noordelijke sparrenspintkever (Dendroctonus rufipennis);
• Sparren, door de dennenspintkever (Pseudohylesinus granulatus);
• Lariksen, door de lariksbastkever (Ips cembrae);
• Eikenbomen, door de eikenbastkever (Scolytus intricatus);
• Iepen, door de iepenspintkever (Scolytus scolytus);
• Beukenbomen, door de beukenbastkever (Trypodendrondomesticum);
• Populieren, door de uiteenlopende xylebore (Xyleborus verdwijnt);
• Berkenbomen, door de berkenschorskever (Scolytus ratzeburgi);
• Elzen, door de gekanteelde hylesin (Hylesinus crenatus);
• Essenbomen, door ash hylesin (Hylesinus varius);
• Appelbomen en andere fruitbomen, door de mottenkever (Scolytus Mali) en de kleine schorskever (Scolytus rugulosus).

Hoe zien schorskevers eruit?

Schorskevers zijn kleine kevers van 2 tot 7 mm. Hun uiterlijk varieert per soort, maar ze hebben gemeenschappelijke kenmerken. Ze hebben een cilindrisch lichaam en compact, met een robuust uiterlijk. Hun kleur varieert van donkerbruin tot zwart, met bij sommigen roodachtige of lichtbruine tinten. Hun hoofd is gedeeltelijk of volledig teruggetrokken in het pronotum (het dorsale deel van de thorax). Het pronotum kan onderscheidende patronen of structuren hebben, zoals hobbels of ribbels. Hun dekschilden, meestal gestreept of gegroefd, bedekken de buik. De schuine antennes eindigen in clubs typisch voor kevers. Deze insecten hebben 6 poten die aangepast zijn om in hout te graven en te bewegen.

Welke schade veroorzaken schorskevers?

In het voorjaar begint de voortplanting van de schorskever wanneer de temperatuur boven de 15°C komt, wat ten koste gaat van de bomen. Niet alleen voeden de volwassenen zich met de zachte laag hout die zich net onder de schors bevindt (cambium genoemd), maar de koppels graven daar een gat. trouw loge paren. Vervolgens boort het vrouwtje een paaigalerij waar ze haar eieren legt. Wanneer ze uitkomen, graven de larven op hun beurt galerijen, waardoor ze ontstaan een netwerk zeer karakteristiek voor de stammen. Vervolgens verlaten de jongvolwassenen de boom via cirkelvormige uitgangsgaten die in de schors zijn gevormd. Boren belemmert de sapcirculatie en verzwakt de boom geleidelijk totdat deze afsterft. Bovendien bieden de gaten die in de schors zijn gegraven toegangspunten voor pathogene schimmels die ook schade aan bomen veroorzaken.

Wat bevordert de aanval van schorskevers?

Schorskevers worden aangetrokken door de geur van dood of vers gekapt hout wanneer andere (zoals Dendroctonus ponderosae) worden aangetrokken door de stresshormonen (fytohormonen) uitgestoten door zieke of uitgedroogde bomen. De proliferatie van deze insecten wordt dus bevorderd door een droogte of een storm die bomen verminkt of ontwortelt. Bovendien zorgt de opeenvolging van hete, droge zomers en milde winters voor klimatologische omstandigheden die daartoe bevorderlijk zijn reproductie kevers: hoewel het ongeveer zes weken duurt om een ​​generatie te produceren, wordt de cyclus bij hoge temperaturen teruggebracht tot vier weken. Wanneer de populaties schorskevers te groot zijn om tevreden te zijn met dood hout, vallen ze staande bomen aan.

Schorskevers: hoe is de situatie in Frankrijk?

In Frankrijk worden schorskevers ongeveer vertegenwoordigd 140 soorten waaronder ongeveer tien die het bos beschadigen. Door de herhaalde droogtes en hoge temperaturen in het noordoostelijke deel van het land kon de typograaf een enorme terugval sparren. Weersomstandigheden zorgen voor de ontwikkeling van een extra generatie insecten per jaar, met een direct effect op de uitbreiding van de schade. De epidemie, die voor het eerst begon in de vlakten, heeft steeds meer terrein gewonnen en bereikt sinds 2023 de natuurgebieden van de sparren in berg. Er is nu schade waargenomen in bijna alle sparrenbossen in de noordelijke helft van Frankrijk (Bourgogne-Franche-Comté, Hauts-de-France, Normandië) tot aan de regio Auvergne Rhône-Alpes.

Schorskevers: wat zijn de gevolgen voor de houtindustrie?

Sinds 2018 schat de Franse staat de hoeveelheid hout die door de epidemie is getroffen op 37 miljoen m3 (22 in sparren en 15 in sparren) en de getroffen gebieden op 110.000 hectare (van de 520.000 hectare sparren en sparren die aanwezig zijn in de betrokken regio’s). De effecten worden daarom niet alleen weerspiegeld in de landschappenmaar op de economie van een hele sector. Het fenomeen baart professionals in de houtsector zorgen omdat beschadigde bomen worden gedegradeerd, vooral als gevolg van de ontwikkeling van schimmels die schorskevers vergezellen. De ongebruikelijke toevloed van stervend hout, zowel in Frankrijk als in Europa, heeft geleid tot een dalende prijzen en marktverzadiging. Ook eikenhout verliest zijn waarde als het als timmerhout wordt gebruikt.

Hoe herken je een schorskeveraanval?

Bomen die door schorskevers zijn geteisterd, zijn dat wel identificeerbaar door verschillende aspecten:

• Deposito’s van zaagsel
  op de romp en aan de voet;
• Sommige twijgen en takken verdrogen en de schors komt op sommige plaatsen los;
• Het netwerk van galerijen van volwassen exemplaren en larven vormt karakteristieke patronen op de schors, evenals kleine gaatjes (enkele millimeters in diameter);
• De naalden van coniferen veranderen van groen in bruin voordat ze vallen;
• De paddenstoelen langs de muren van de galerijen geven het hardhout een uitstraling zwart.

Hoe de verwoestingen van schorskevers bestrijden?

Er is geen behandeling goedgekeurde chemische stof ter bestrijding van schorskevers op levende bomen. Houten palen en boomstammen kunnen echter worden behandeld met geschikte insecticiden. In april 2024 kondigde het Ministerie van Landbouw en Voedselsoevereiniteit, geconfronteerd met de ernst van de epidemie, de inzet aan van een nationaal plan in 4 acties :

• Informeer over de gevolgen van schade door schorskevers;
• Organiseer een collectieve strijdstrategie;
• Promoot schorskeverhout en organiseer economische steun voor de sector;
• Plaats de schorskevercrisis in perspectief in de bredere context van de aanpassing van de houtindustrie aan de klimaatverandering (die de Franse bossen verzwakt).

Tegelijkertijd worden er in het veld stappen ondernomen om de schade veroorzaakt door het insect te verminderen het Staatsbosbeheer. Zo worden ONF-agenten getraind om besmette bomen te identificeren, die zo snel mogelijk worden gekapt en weggevoerd voordat de larven gezonde bomen besmetten. Het hout wordt vervolgens naar de zagerij gebracht, onder water gezet of ontschorst, zodat de wormen hun cyclus niet kunnen voltooien. Een ander controlemiddel, ingevoerd door het Department of Forest Health (DSF), bestaat uit het installeren feromoonvallen van mannetjes om vrouwtjes aan te trekken en zo te voorkomen dat schorskevers de bomen koloniseren.

Door Nathalie Truche – Gepubliceerd op 15/08/2024