Quokka, klein buideldier met een vrolijk gezichtje!

In Australië verwijst de uitdrukking “happy as a quokka” naar de eeuwige glimlach van het kleine buideldier. Het altijd glimlachende zoogdier is vriendelijk en nieuwsgierig en wordt graag door mensen benaderd, maar aarzelt niet om te bijten als het zich bedreigd voelt. Zijn blije gezicht en zijn gezelligheid trekken selfie-liefhebbers zo aan dat de lokale autoriteiten dit soort praktijken en elke manipulatie van het dier hebben verboden. Zoom in op de quokka, een bal van bont die alleen met de ogen kan worden aangeraakt.

Wat voor dier is de quokka?

de quokka (Setonix brachyurus) is een lid van de macropodidae, een familie van buideldieren van alle groottes die worden gekenmerkt door sterk ontwikkelde voeten en geatrofieerde voorpoten, zoals de kangoeroe. Ter herinnering: buideldieren vormen een onderklasse van zoogdieren waarvan de jongen zich ontwikkelen in een larvale staat in een zak, een marsupium genaamd. Uitgerust met slechts 2 snijtanden, behoort de quokka tot de orde van de diprotodonts. Het enige lid van het geslacht Setonix, meet tussen 40 en 54 cm lang, waaraan 25 tot 30 cm staart is toegevoegd, voor een gewicht variërend van 2,5 tot 5 kg.

Hoe ziet een quokka eruit?

Het Australische buideldier heeft een gedrongen lichaam en een grijsbruine vacht op zijn rug die op zijn buik strogeel kleurt. Zijn korte, brede kop heeft afgeronde oren en een kleine zwarte snuit. Grote ronde ogen als knikkers geven hem driekleurig zicht, net als mensen. De quokka heeft dus 3 soorten kegeltjes (lichtgevoelige cellen): een type kegeltje detecteert rood licht, een ander blauw licht en een derde groen licht. Zo kan het buideldier bijna een miljoen verschillende kleuren zien.

Is de quokka altijd in een goed humeur?

De uiteinden van de mond van de quokka, hoog geplaatst, vormen een onveranderlijke grijns waaraan een sprankelende blik wordt toegevoegd. De kenmerken van zijn gezicht hebben hem de titel van het gelukkigste dier ter wereld opgeleverd en zijn schattige glimlach heeft internetgebruikers over de hele wereld veroverd. Tegenwoordig is de “quokka-selfie” een nietje op sociale media geworden tot het punt dat er actie is ondernomen door de Australische regering. De toeristenstroom en de daaruit voortvloeiende onrust stellen het buideldier inderdaad bloot aan een hoge mate van stress. Naast het verstoren van zijn levenscyclus tijdens het broedseizoen, is een quokka bijvoorbeeld heel goed in staat om in een vinger of hand te bijten als hij zich bedreigd voelt. Jaarlijks vallen er tientallen gewonden.

Waar woont de quokka?

De quokka leeft uitsluitend in West-Australië. De populaties zijn voornamelijk geconcentreerd op de Rottnest- en Bald-eilanden, waar Europeanen geen roofdieren hebben geïntroduceerd. Het wordt ook gevonden aan de kusten van het vasteland, rond Perth. Zijn voorkeurshabitat omvat dicht struikgewas, eucalyptus- en marribossen, wetlands, moerassige gebieden en de nabijheid van waterwegen. Over het algemeen houdt de quokka van plaatsen waar riet groeit, laag struikgewas en heide.

Wat eten quokka’s?

Het plantenetende dier eet voornamelijk kruiden, bladeren (van vetplanten, zegge), grassen, bloemen, groenten, fruit, twijgen en wortels die hij met zijn klauwen opraapt. Als de gelegenheid zich voordoet, eet de quokka ook kleine Insecten. Het buideldier is een terrestrische soort en kan echter op struiken klimmen om bij zijn favoriete voedsel te komen. Hij moet veel drinken en als zijn omgeving geen zoet water heeft – op het vasteland bijvoorbeeld – hydrateert hij dankzij zijn plantaardige voeding. Opgemerkt moet worden dat het publiek de quokka niet mag voeren op straffe van een zware boete, omdat menselijke voedingsmiddelen de gezondheid van het dier kunnen schaden.

Wat is de manier van leven van de quokka?

De quokka is een nachtdier dat overdag in de struiken slaapt. Zodra de avond valt, gaat het in groepen op zoek naar voedsel. Het buideldier is een gezellige soort die stammen vormt van wel honderd individuen en wordt geleid door dominante mannetjes. De quokka beweegt door op zijn achterpoten te springen, zoals de kangoeroe, of door op zijn vier ledematen te lopen. Sociaal en nieuwsgierig, benadert hij mensen gemakkelijk, maar kan, zoals hierboven te zien is, in opstand komen als hij zich in gevaar voelt.

Hoe planten quokka’s zich voort?

Het zoogdier is geslachtsrijp rond de leeftijd van 18 maanden en het vrouwtje kan twee keer per jaar bevallen. De paring vindt plaats in de winter, van januari tot maart, en de draagtijd duurt 28 dagen. Bij buideldieren wordt de baby te vroeg geboren, hij is naakt, blind, zijn voorpoten zijn geatrofieerd terwijl zijn achterpoten en zijn staart bijna onbestaande zijn. Hij kruipt pijnlijk naar de buidelbuidel om daar aan een van de 4 tepels te zogen. Hoewel hij op de leeftijd van 6 maanden het marsupium begint te verlaten, heeft de pasgeborene moedermelk nodig tot hij 8 maanden oud is. Daarna volgt hij zijn moeder om te leren voor zichzelf te zorgen.

Wat zijn de bedreigingen voor de quokka?

Australië zou minder dan 10.000 volwassen individuen hebben, een aantal dat sterk achteruitgaat. Aantallen op Rottnest en Bald Islands worden als stabiel beschouwd, maar zijn onderhevig aan het risico van inteelt. De afname van de quokka-populaties is voornamelijk te wijten aan de volgende factoren:

• De verkleining van hun leefgebied. Onder invloed van menselijke activiteit gaat de natuurlijke omgeving van de quokka sterk achteruit (ontbossing, steengroeve in de open lucht, landbouwuitbreiding, open plekken, verstedelijking, droogte, brand, enz.)
• De roofdieren. Jonge quokka’s worden belaagd door goanna’s (grote hagedisachtige reptielen), roofvogels (adelaars, adelaars, valken), dingo’s, vossen, wilde zwijnen, zwarte ratten, wilde katten en zelfs zwerfhonden.

Hoe wordt de soort behouden?

Sinds 1996 staat de quokka geclassificeerd als “kwetsbaar” op de rode lijst van soorten die met uitsterven worden bedreigd, opgesteld door de International Union for Conservation of Nature (IUCN). Sommige kolonies leven in beschermde gebieden, maar de meerderheid woont in onbewaakte staatsbossen. Overal is het verboden om hem te jagen, te vangen, te hanteren of te voeren. In 2013 werd door de Australische regering een instandhoudingsplan opgesteld met als doel de bestaande populaties te stabiliseren. Onder de genomen maatregelen zijn de strijd tegen invasieve roofdieren en de beheersing van het verkeer van wilde varkens. Een ander doel: het behoud van de genetische diversiteit door het fokken van quokka’s in gevangenschap en hun herintroductie in het wild. De levensduur van het kleine buideldier is ongeveer 10 jaar.