Neushoornhoorn: waarom is het het doelwit van stropers?

Neushoorns zijn fascinerende dieren. Ze behoren echter tot de meest bedreigde diersoorten: ze zijn het onderwerp van intensieve stroperij. Dit artikel legt uit waarom hun hoorn nog steeds zo begeerd is, de methoden die stropers gebruiken om ze te verkrijgen en de inspanningen voor natuurbehoud die erop gericht zijn ze te beschermen.

Een neushoorn, neushoorns

De neushoorn behoort tot de familie van Neushoornachtigen, een van de oudste families van zoogdieren. Er zijn 5 soorten: twee uit Afrika en drie uit Azië.

DE witte neushoorn
(Ceratotherium simum) is de grootste van de vijf soorten en is verdeeld in twee ondersoorten: de zuidelijke witte neushoorn en de noordelijke witte neushoorn, waarbij de laatste in het wild vrijwel is uitgestorven. In tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden, varieert de kleur van geelgrijs tot bruin en niet wit. De term ‘wit’ is mogelijk afgeleid van het Afrikaanse woord ‘wyd’, dat ‘breed’ betekent, verwijzend naar de brede mond die is aangepast voor begrazing. Hij leeft voornamelijk in Zuid-Afrika, Zimbabwe, Namibië en Kenia. Hij leeft midden in de savanne, niet ver van waterpunten, nodig om zichzelf met modder te kunnen bedekken om zijn lichaamstemperatuur te reguleren en zichzelf tegen parasieten te beschermen.

DE zwarte neushoorn
(Diceros bicornis) is kleiner. Hij onderscheidt zich van de witte neushoorn, zijn naaste neef, door de aanwezigheid van twee hoorns en een snavelachtige mond die wordt gebruikt om bladeren en takken van struiken en bomen vast te pakken. Het is meer eenzaam en agressiever, met duidelijk territoriaal gedrag bij mannen. De soort is verdeeld in vier ondersoorten, verspreid over Oost- en Zuid-Afrika, voornamelijk in gebieden met dicht struikgewas, savannes en bergbossen.

DE Javaanse neushoorn
(Neushoorn sondaicus) is een van de meest bedreigde neushoornsoorten, met een zeer beperkte populatie die voornamelijk in het Ujung Kulon National Park in Indonesië leeft. Deze neushoorn onderscheidt zich door een enkele, relatief kleine hoorn en zijn gerimpelde huid waardoor hij het uiterlijk van een oorlogsschip krijgt. De Javaanse neushoorn is erg schuw en daardoor uiterst moeilijk waar te nemen in het wild.

DE Sumatraanse neushoorn (Dicerorhinus sumatrensis) onderscheidt zich duidelijk van andere soorten door zijn twee hoorns en zijn overvloediger haar, aangepast aan het koelere klimaat van de grote hoogten waar hij verblijft. De soort komt voor in dichte, vochtige bossen in Indonesië en Maleisië, waardoor het behoud ervan bijzonder moeilijk wordt vanwege de moeilijk toegankelijke en gefragmenteerde habitat.

DE Indiase neushoorn
(Neushoorn unicornis) is de grootste van alle neushoorns en de minst zeldzame van de drie Aziatische soorten. Herkenbaar aan zijn grote hoorn en gesegmenteerde huid die op een pantser lijkt, wordt de Indiase neushoorn voornamelijk aangetroffen in reservaten in India en Nepal. Hij geeft de voorkeur aan alluviale weilanden, ondergelopen bossen en gebieden met hoog gras waar hij gemakkelijk zijn voedsel kan vinden, bestaande uit bladeren, takken, fruit en landbouwgewassen.

Rol van de hoorn

Neushoorns leven over het algemeen alleen, behalve moeders met hun jongen. Hun leefgebied varieert van Afrikaanse savannes tot tropische en subtropische bossen in Azië.

De hoorn van de neushoorn, vaak gezien als een defensief attribuut, wordt voornamelijk gebruikt om in de grond te graven naar zout, mineralen en andere voedingsstoffen, of om planten te ontwortelen waarmee ze zich voeden. Het wordt ook gebruikt in gevechten tussen mannen voor territoriale overheersing of toegang tot vrouwen.

De gemeenschappelijke kenmerken van deze dieren zijn hun dikke huid die wel 5 cm dik kan worden, een sterk ontwikkeld reuk- en gehoorvermogen en de beroemde keratinehoorn.

In tegenstelling tot die van herten is deze hoorn geen echte benige hoorn, maar eerder een compacte groei keratine vezels. Bij soorten met twee hoorns bevindt de grootste zich aan de voorkant.

Overtuigingen die lust voeden

Neushoornhoorn wordt zeer gewaardeerd in bepaalde Aziatische culturen, met name in China en Vietnam, waar het wordt gebruikt in de traditionele geneeskunde. zonder bewijs
bovendien wetenschappelijk over de effectiviteit ervan. Hoe kan een klontje dat lijkt op vingernagels iets genezen?

Er worden genezende eigenschappen aan toegeschreven voor een groot aantal aandoeningen, variërend van koorts tot epilepsie en zelfs kanker. Deze hoorn wordt soms ook gezien als een symbool van een hoge sociale status en rijkdom, er worden kunstvoorwerpen van gemaakt of het wordt gebruikt als het gevest van een ceremoniële dolk die in sommige delen van het Midden-Oosten een “khanjar” wordt genoemd.

De dreiging van stroperij

De stroperij van neushoorns wordt voornamelijk veroorzaakt door de illegale handel in hun hoorns. Dit leidde tot een kritische vermindering van hun bevolking. Deze praktijk vormt niet alleen een ernstige bedreiging voor het voortbestaan ​​van neushoorns, maar ook voor de biodiversiteit en het ecologische evenwicht van regio’s waar deze dieren een belangrijke rol spelen.

Zuid-Afrika heeft de grootste populatie neushoorns ter wereld, maar versterkte beschermingsmaatregelen hebben moeite om stroperij tegen te gaan. De situatie is vergelijkbaar in andere Afrikaanse landen en Azië, waar neushoornpopulaties nog kwetsbaarder zijn vanwege hun kleine omvang en gefragmenteerde verspreiding.

Statistieken over stroperij zijn dat wel alarmerend. Zuid-Afrika heeft een dramatische stijging gezien in het aantal gedode neushoorns, van 13 in 2007 naar 1.215 in 2014. Sindsdien zijn deze aantallen licht gedaald, maar de stroperij blijft op een kritiek niveau. Zelfs in Azië worden de Javaanse en Sumatraanse neushoorns extreem bedreigd, met populaties die zo klein zijn dat elk verlies door stroperij een diepgaande impact heeft op het voortbestaan ​​van de soort.

Stropers, vaak goed georganiseerd en zeer goed gefinancierd, gebruiken geavanceerde technieken om op neushoorns te jagen. Ze gebruiken helikopters om dieren te lokaliseren en te bereiken. In plaats van de neushoorns te laten inslapen, doden stropers ze, waarbij ze karkassen achterlaten.

Bescherming van neushoorns

Om met deze situatie om te gaan, worden verschillende natuurbehoudsstrategieën geïmplementeerd. Nationale parken en natuurreservaten trainen en werken gewapende bewakers
en technologieën zoals drones gebruiken om neushoorns te monitoren. Internationale organisaties werken samen met lokale overheden om de natuurbeschermingswetten te versterken en de straffen tegen stroperij te verhogen. Er worden ook pogingen ondernomen om het publieke bewustzijn te vergroten van de schadelijke gevolgen van de handel in neushoornhoorn, en om de vraag terug te dringen door potentiële consumenten voor te lichten over het gebrek aan wetenschappelijke basis voor de vermeende medicinale voordelen van de hoorn.

In Afrikaanse reservaten, wij snijd de hoorns dieren om ze te beschermen tegen stroperij. Omdat de hoorn, net als onze nagels, van keratine is gemaakt, is het knippen ervan niet a priori pijnlijk. Het is effectief, maar groeit terug: een dergelijke interventie moet daarom ongeveer elke twee jaar herhaald worden. Dit blijft echter niet zonder gevolgen.

Recente waarnemingen hebben aangetoond dat hoornloze neushoorns minder sociaal zijn. Dus zelfs als een dergelijke interventie onbelangrijk leek, is het territorium van de neushoorns aanzienlijk afgenomen. Sommige mannelijke neushoorns hebben hun territorium met wel 80% verkleind nadat ze hun hoorns hadden verloren. Hetzelfde geldt voor vrouwtjes, die gemiddeld bijna de helft van hun territorium hebben verloren. We zeiden dat de hoorn mannetjes in staat stelde te vechten om hun territorium te verdedigen. Zonder hoorn verliezen ze hun verdedigingsmiddelen en hebben ze minder kans om andere mannetjes te confronteren. Elk mannetje blijft dus op zijn territorium zonder inbreuk te maken op dat van de anderen. Vrouwtjes hebben hun hoorns ook nodig om zichzelf en hun nakomelingen tegen roofdieren te beschermen. Uiteindelijk kunnen we dus zeggen dat dit gevolgen zal hebben voor hun voortplanting. Alleen voortgezette observaties zullen ons in staat stellen hierover een conclusie te trekken.

Door Laetitia Cochet – Gepubliceerd op 26/04/2024 Neushoorn