Neusaap, boomaap met een grappige neus

Een uitstekende zwemmer en vlieger, de Proboscis Monkey is een endemische soort op het eiland Borneo. Zoom in op een gemakkelijk herkenbare primaat met zijn lange zachte neus.

Neusaap, aap met oranje gezicht

de slurf (Neus larvatus) behoort tot de orde Primaten en familie Cercopithecidae, zoals makaken. Deze boomaap heeft een donkerder roodbruine vacht op de rug dan op de buik. Het bovenste deel van zijn lichaam heeft een lichtoranje dat neigt naar rood aan de bovenkant van de schedel, de buitenkant van de ledematen is grijs, de handpalmen en de voetzolen zijn zwart. De primaat is van gemiddelde grootte en vertoont een vrij uitgesproken seksueel dimorfisme: een mannetje meet over het algemeen 65 tot 75 cm, weegt tussen 16 en 22 kg, terwijl het vrouwtje tussen 53 en 62 cm meet voor een gewicht van 7 tot 12 kg.

Neusaap: de Cyrano onder de primaten

Het belangrijkste kenmerk van de proboscis is ongetwijfeld zijn neus die gedurende zijn hele leven groeit. Bij de geboorte is het neusaanhangsel kort en naar boven gericht, daarna wordt het langer om de mond volledig te bedekken op volwassen leeftijd tot het punt dat het van de hand moet worden verwijderd om te voeden. De neus van het mannetje wordt rood als hij nerveus of verliefd is. Tijdens verkeringshows blaast het het op als een klankbord en voert het krachtige vocalisaties uit. Vrouwtjes paren gemakkelijker met individuen met de langste neusaanhangsels. Deze troef van verleiding leverde hem de bijnaam Cyrano van de apenwereld op.

Mangroven, leefgebied van de proboscis

De neusaap is een endemische soort van het eiland Borneo dat wordt gedeeld door Indonesië, Maleisië en het sultanaat Brunei, in Zuidoost-Azië. De primaat evolueert in de mangroven en vochtige bossen. Het wordt zowel in kustgebieden als in het binnenland waargenomen, maar altijd in vlaktes en in de buurt van een zoetwaterloop, rivier of rivier bijvoorbeeld.

Neusaap, een strikte vegetariër

Exclusief vegetarisch, de proboscis waardeert vooral mangrovebladeren en minacht palmvruchten, bessen en zaden niet. Dankzij zijn resistente darmen kan hij voedsel consumeren dat als oneetbaar wordt beschouwd. Aan deze onverteerbare planten heeft de primaat zijn dikke buik te danken! Deze dagactieve boomaap daalt overdag af naar de grond om te eten en keert dan terug om meer dan 10 meter hoog te klimmen om aan zijn roofdieren te ontsnappen.

De nasique weet hoe hij apneu moet oefenen

Deze gezellige en territoriale aap leeft in groepen van vijftien tot dertig individuen van alle leeftijden en meestal van hetzelfde geslacht. Zoals veel primaten oefenen neusapen wederzijdse verzorging uit om de sociale cohesie in de stam te behouden. Behendig maar avontuurlijk springt hij van boom naar boom zonder soms de kwaliteit van zijn vangsten te waarborgen. Zijn aerobatics van enkele meters kan hem op een dode tak brengen waardoor hij valt. Naar verluidt heeft een kwart van de proboscis-patiënten ernstige verwondingen of zelfs genezen ledematenbreuken. Bij de minste dreiging zoekt het dier zijn toevlucht onder water. Het is de enige soort die met gemak apneu beoefent en zo snel zwemt. Hij weet ook hoe hij vanaf een hoogte van 15 meter moet duiken.

De kleine proboscis, onafhankelijk op één jaar

De broedperiode loopt van februari tot november en het afkalven vindt ’s nachts plaats, aan het einde van het regenseizoen, tussen maart en mei. Aan het einde van een draagtijd van ongeveer 165 dagen baart het vrouwtje één jong van gemiddeld 500 gram. De moeder eet de placenta onmiddellijk op om geen roofdieren aan te trekken en maakt haar baby schoon, die ze ongeveer zeven maanden zal verzorgen. De betrokkenheid van de vader bij het onderwijs is beperkt tot het beschermen van de pasgeborene tegen agressieve rivalen. Na het spenen blijft de slurf bij zijn moeder tot zijn eerste verjaardag. Als het een mannetje is, zal hij zijn ouders verlaten om om te gaan met jongvolwassenen die hij zal verlaten als hij geslachtsrijp is, ongeveer 7 jaar oud. Wat het jonge vrouwtje betreft, ze kan bij haar moeder wonen of zich bij een andere harem aansluiten.

Neusaap, een bedreigde diersoort

Krokodillen, luipaarden, nevelpanters en pythons behoren tot de belangrijkste roofdieren van de neusaap. De soort wordt ook bedreigd door de achteruitgang van zijn leefgebied als gevolg van ontbossing om palmolie te verbouwen en stedelijke ontwikkeling. De primaat wordt door de International Union for Conservation of Nature (IUCN) als “bedreigd” beschouwd. Het wordt nu beschermd door de regering van Borneo, die het vangen of jagen ervan verbiedt, maatregelen die stropers niet helemaal afschrikken. De levensverwachting is 20 tot 25 jaar in het wild.