Hoe leven mieren? Welke organisatie in de mierenhoop?

Mieren zijn eusociale insecten die leven in een heel specifieke habitat die ze zelf hebben gebouwd en ingericht en die de mierenhoop wordt genoemd. Elke mier heeft een goed gedefinieerde rol en houdt zich daar zijn hele leven aan vast. Laten we eens kijken hoe deze hymenoptera leven en wat precies de eusocialiteit is die hen onderscheidt van veel andere insecten.

Mier: een symbool van eusocialiteit

Mieren staan ​​bekend om hun manier van sociale organisatie die eusocialiteit wordt genoemd. Het is gebaseerd op het onderscheid tussen niet-vruchtbare individuen en vruchtbare individuen die dezelfde groep vormen en van wie alle eenheden in gemeenschap leven. Dit scenario is zeer representatief voor mieren, maar bijvoorbeeld ook voor bijen, termieten, bepaalde soorten garnalen, de Damara molrat of zelfs de naakte molrat.

Elke kaste speelt zijn eigen rol en is geen uitzondering. De arbeidsverdeling is buitengewoon gespecialiseerd, wat het principe is van een superorganisme als de mierenhoop. Zo verdedigen de niet-vruchtbare mieren de kolonie, verzorgen ze de jongen, voeden en beschermen ze de vruchtbare mieren die alleen verantwoordelijk zijn voor de voortplanting. Geen enkele mier werkt voor zichzelf maar werkt uitsluitend voor de kolonie.

Het gevaar van eusocialiteit, op individueel niveau, is dat als de mieren plotseling geïsoleerd zouden raken, niemand lang alleen zou kunnen overleven.

Quasi-militaire organisatie van een mierenhoop

Binnen een mierennest (mierenhoop) zijn verschillende kasten van individuen georganiseerd, en deze laatste brengen uitwisselingen tussen hen tot stand, zowel op het niveau van de materie als op het gebied van communicatie. Een sterke cohesie bindt alle leden van de kolonie en de voedstermieren zorgen ontelbaar voor de jongsten om hun overlevingskansen te vergroten. Dit zijn de principes van eusocialiteit. Alle mieren die een gemeenschap vormen, werken intelligent met elkaar samen in het zuiverste respect voor de werkomstandigheden van hun eenheid, waarvan het primaire doel is om de koningin en het broedsel te beschermen. Deze bestaat uit eitjes maar ook uit larven en poppen.

Fascinerend, de mierenhoop is een model van organisatie en samenwerking tussen mieren. In grote lijnen werkt het als volgt.

Mieren zijn onderverdeeld in drie kasten: arbeider, man, koningin.

• De arbeiders hebben verschillende rollen: het nest bouwen en inrichten, de mierenhoop onderhouden, het nest voorzien van voedsel, beschermen, andere drukke arbeiders voeden door voorverteerd voedsel in hun mond uit te braken.
• Sommige werknemers hebben een exclusieve verpleegkundige rol en zorgen voor de eieren totdat ze uitkomen. Ze brengen voedsel naar de larven waarop ze letten om ze alle bescherming te bieden die ze nodig hebben.
• Andere arbeiders hebben een rol van soldaat en beschermen de mierenhoop tegen aanvallers (insecten bijvoorbeeld),
• De mannetjes hoeven zich alleen maar zorgen te maken over het bevruchten van de mieren die de koninginnen worden voordat ze zich bij nieuwe mierenhopen voegen en die soms “de prinsessen” worden genoemd. Het leven van de mannetjes is niet het meest plezierige, aangezien ze maar één keer paren en onmiddellijk sterven.
• De koningin is een reproductieve volwassen mier die de mierenhoop leidt en tijdens haar leven tot wel een miljoen eieren legt. Ze kan tussen de 9 en 15 jaar oud worden. Ze is de grootste van alle mieren in de kolonie.

Deze insecten communiceren met elkaar via hun feromonen.

Hoeveel koninginnen per mierenhoop?

Afhankelijk van het geval kan een mierenhoop slechts één of meerdere koninginnen hebben. In dit geval wordt een heel kenmerkende term aan het nest toegeschreven, namelijk:

• Een enkele koningin: monogyne mierenhoop,
• Verschillende koninginnen maar elk met hun eigen sector binnen dezelfde kolonie, en gevechten kunnen plaatsvinden als de koninginnen elkaar ontmoeten: oligogyne mierenhoop,
• Verschillende bevruchte koninginnen die niet opgesloten zitten in specifieke hokken maar samen leven, in de kolonie, en de werksters zijn volledig aan hen toegewijd zonder enig onderscheid tussen de koninginnen die in harmonie leven: polygyne mierenhoop.

De verschillende soorten mierenhopen

De koepelvormige mierenhoop

Het is de meest voorkomende. Zijn kwetsbaarheid is voornamelijk te wijten aan het feit dat dit nest zichtbaar is. Het kan daarom gemakkelijk worden vernietigd door wandelaars of dieren. De koepelvormige mierenhoop kan worden gemaakt van takjes, plantenresten, hars, aarde, zand en grind, en in sommige gevallen zelfs dierenresten. Soms zie je ook kleine bolletjes, maar dit is een bescherming om het broed op te warmen. Het zijn dus geen echte mierenhopen in de letterlijke zin van het woord.

De mierenhoop ondergronds gebouwd

Ook gebruikelijk, het bevat veel galerijen die de gravende mieren in de aarde graven en die ze vervolgens naar de oppervlakte brengen. Deze werksters geven door hun niet aflatende werk toegang tot opslagplaatsen voor eieren, nimfen en larven, maar ook tot een plaats die gereserveerd is voor de koningin. Mieren hebben toegang tot deze verschillende sectoren via lange tunnels. Deze opslagplaatsen worden platte kamers genoemd.

Het broed zit vaak beschut onder bijvoorbeeld terrastegels in de zon. Elke ruimte onder de platen is geoptimaliseerd omdat het een soort warme kamer vertegenwoordigt.

De andere twee soorten mierenhopen komen iets minder vaak voor. Het gaat over :

• Van de levende mierenhoop die geenszins een geordend nest is (noch koepelvormig noch gegraven), maar simpelweg bestaat uit een ketting gevormd tussen honderden of duizenden arbeiders die elkaar bij de benen vasthouden. Deze legionair mieren vormen levende mierenhopen en beschermen daar het broed en de koningin.
• Van het nest van paddenstoelmieren, dat wil zeggen degenen die hun paddenstoelen kweken. Dit nest kan in de grond gebouwd worden. Het bestaat uit meerdere toegangstunnels, ventilatietunnels en kamers. Het kan ook rechtstreeks in myrmecofiele planten worden gebouwd, dat wil zeggen planten die in symbiose leven met mieren omdat ze zich kunnen aanpassen. Het is dus direct in de plant dat de mierenhoop is georganiseerd. Soms gebruiken deze insecten de zijde die hun larven produceren om plantenbladeren samen te binden om het nest te vormen dat ze nodig hebben.

Onder de mieren zijn de werksters uiteindelijk allemaal koninginnen: die van toewijding en organisatie, werk en reflectie.