Hoe bewegen slangen?

Of het nu een weg, een rots, water, een muur of een boom is, slangen kunnen zich op allerlei soorten oppervlakken verplaatsen, inclusief verticaal. Ze kunnen zwemmen, kruipen, klimmen en bereiken voor sommigen snelheden van 23 km/u. Hun motorische vaardigheden zijn een prestatie als we hun belangrijkste kenmerk in ogenschouw nemen: dat hebben ze niet noch benen noch armen. In dit artikel zullen we leren hoe deze reptielen erin slagen te bewegen met de eenvoudige voortbewegingsmiddelen van een hoofd, een romp en een staart. We zullen ook ontdekken waarom slangen tijdens de evolutie hun poten verloren en hoe ze dit gebrek aan ledematen compenseerden.

Hoe bewegen slangen?

Op het eerste gezicht lijkt de manier waarop slangen bewegen altijd hetzelfde, maar het blijkt zeer uitgebreid en verschillend te zijn, afhankelijk van de habitats en soorten. Zoölogen hebben het inderdaad gedefinieerd 4 hoofdmodi voortbeweging bij deze reptielen. Laten we ze in detail ontdekken:

Laterale golving

De meeste slangen maken gebruik van laterale golving, wat bestaat uit voorwaarts bewegen door hun lichaam in een sinusoïdale beweging te projecteren. De golvende golven planten zich vervolgens van voren naar achteren voort. Het hoofd en de nek controleren dus alle lichaamsbewegingen en de rest van het lichaam volgt deze lijn. Door op meerdere punten tegelijk kracht uit te oefenen en de krachtige te activeren rugspierenkunnen reptielen in segmenten vooruitgaan. De sinusoïdale beweging wordt effectiever op een onregelmatig oppervlak omdat de zijkanten van het lichaam rusten op de ruwheid van de ondergrond (schors, steen, kiezelsteen, aarde). Hetzelfde principe geldt voor mariene soorten die, in plaats van te groeien op de onregelmatigheden van een substraat, profiteren van de weerstand van het water om vooruit te komen. Deze hebben zelfs vinnen ontwikkeld met een valse uitstraling roeispanen die hen voortstuwen. Nog verrassender bij slangen is dat alle lichaamsdelen bewegen tegelijkertijd, zodat wanneer ze stoppen, hun hele lichaam bevriest. Dankzij de geavanceerde motoriek kunnen deze reptielen snel reageren en behendig bepalen hoe ze obstakels vastgrijpen.

De accordeonbeweging

Het tweede meest voorkomende bewegingstype: de accordeonbeweging, geïnspireerd op de actie uitgevoerd door de beroemde muziekinstrument. Bij de slang beweegt de voorste helft van het lichaam naar voren, terwijl de achterkant van het lichaam in een golf naar achteren vouwt om een anker
door tegen de wanden van een oppervlak te drukken. Wanneer de voorkant van het lichaam wordt gestrekt, dient deze op zijn beurt als ondersteuning voor de achterkant van het lichaam. Door een sjorpunt op de steun te vormen, zorgt de golf ervoor dat het reptiel de rest van zijn lichaam naar voren kan bewegen. Beweging wordt alleen waargenomen in bepaalde omgevingen, zoals smalle ruimtes of aan bomen, om van de ene tak naar de andere te gaan. Deze bewegingswijze vergt veel energie en wordt vooral gebruikt bij grotere soorten, zoals pythons en boa’s.

Laterale wikkeling

Ook wel crotaline-beweging genoemd, zijdelings oprollen wordt gebruikt door ratelslangen en andere slangen die op een zacht oppervlak leven, zoals zand. De beweging lijkt op de accordeonbeweging, maar hier blijven 2 delen van het lichaam in rust om als steunpunt te dienen voor het derde segment dat diagonaal naar voren beweegt. Zijwaarts rollen is een verstandige methode die erop gericht is slechts een deel van het lichaam de grond te laten raken, om direct contact met het zand van de grond zoveel mogelijk te vermijden. brandende woestijn. Deze beweging is typerend voor slangen die in regio’s van Afrika, Azië en Australië leven, zoals de gehoornde ratelslang, de ratelslang of de gehoornde adder.

Rechtlijnige beweging

Rechtlijnige voortbeweging wordt vaak gebruikt door slangen zwaar zoals boa’s, pythons of anaconda’s omdat het minder inspanning kost. Gedaan in een tempo langzaam maar regelmatig, dit type beweging bestaat uit een reeks rekoefeningen aan de voorkant van het lichaam en samentrekkingen aan de achterkant. Vervolgens gebruikt het reptiel de rand van de ventrale schubben als ankerpunt om verder te komen. Rechtlijnige voortbeweging wordt doorgaans waargenomen tijdens het stalken, wanneer slangen langzaam, stil en rechtstreeks naar hun prooi kruipen.

Waarom hebben slangen geen poten?

Ongeveer 100 miljoen jaar geleden waren de voorouders van slangen uitgerust met poten. Hoe zijn ze ze kwijtgeraakt? Door natuurlijke selectie. Wetenschappers hebben ontdekt dat deze reptielen het slachtoffer waren van Sonic Egel, een van de 3 eiwitten die (onder andere) de vorming van vingers tijdens de embryonale ontwikkeling reguleren. Bij zoogdieren werken deze perfect, maar onderzoek bij reptielen heeft tot een heel andere conclusie geleid. Waarnemingen gedaan op Python-embryo’s benadrukte dat het drietal activatoren niet goed functioneerde, waardoor de vorming van ledematen bij het dier werd voorkomen. Merk op dat het Sonic Hedgehog-eiwit ook een beslissende rol speelde bij het verkleinen van de pootgrootte bij hagedissen. De evolutie heeft slangen andere kenmerken gegeven dan ledematen, zodat ze zeer efficiënt kunnen bewegen.

Hoe compenseren slangen hun gebrek aan poten?

Je moet weten dat het reptiel een indrukwekkend aantal heeft wervels – tussen 160 en 400 – wat een grote flexibiliteit in de wervelkolom geeft. De spieren zijn diagonaal langs het lichaam gerangschikt en hun uiteinden zijn aan de ribben bevestigd. Deze bijzonderheid biedt hem zeer waardevolle hulp, omdat hij door het samentrekken en loslaten van zijn spieren, zal het dier zijn manier van voortbewegen bepalen. Sommige boomsoorten kunnen bijvoorbeeld van een tak springen, glijden en zonder letsel op de grond landen. Om dit te bereiken activeren ze hun rugspieren, waardoor de spieren zich verspreiden ribben – en hun buik plat maken. Een andere factor die bijdraagt ​​aan de beweging van slangen is hun schubben buikspieren waardoor ze zich kunnen vastklampen aan een onregelmatig verticaal oppervlak. Zoals we zojuist hebben gezien, vormt de afwezigheid van poten werkelijk geen handicap voor de voortbeweging van slangen.

Wat is de snelste slang ter wereld?

De snelste slang ter wereld is de zwarte mamba (Dendroaspis polylepis) die snelheden van 12 km/u over lange afstanden en ongeveer 23 km/u over zeer korte afstanden kunnen bereiken. Dit reptiel erg giftig komt voor in sub-Sahara Afrika en van Eritrea tot Zuid-Afrika. Het dier verblijft in savannes, rotsachtige heuvels of langs waterwegen. Hoewel het zich meestal over de grond beweegt, is het reptiel ook erg goede klimmer. Met een lengte tot 4 meter is de zwarte mamba een van de slangen met de meest oogverblindende aanvallen ter wereld. In een gevaarlijke situatie probeert het dier meestal te ontsnappen, maar als het zich in het nauw gedreven voelt, heft het zijn kop op, opent zijn zwarte bek en sist als een vorm van intimidatie. Als de aanvaller niet vlucht, slaat het reptiel herhaaldelijk toe, waarbij telkens grote hoeveelheden krachtige neurotoxinen en cardiotoxinen worden geïnjecteerd. Zonder onmiddellijke behandeling (tegengif bestaat, maar is op het platteland niet overal verkrijgbaar) is de beet bijna altijd dodelijk voor mensen. Als zodanig wordt de zwarte mamba beschouwd als de meest voorkomende slang gevaarlijk in de wereld.

Door Nathalie Truche – Gepubliceerd op 03/11/2023