Het luipaard, een prachtige voornamelijk Afrikaanse katachtige, waar en hoe leeft hij?

Gehurkt in het hoge gras kijkt hij met ingehouden adem naar zijn prooi. De geelbruine jurk bezaaid met rozetten helpt hem op te gaan in de natuur. Een mengeling van sluwheid en elegantie, de luipaard belichaamt katachtige schoonheid in al zijn glorie.

Presentatie van de luipaard

De luipaard (panthera pardus) of panter is een soort katachtige in de onderfamilie pantherinae. De Afrikaanse luipaard (de meest voorkomende ondersoort) heeft een geelbruine vacht met rozetten op de kop, zijkanten, rug en bovenbenen. Keel, borst, buik, binnenkant benen en staart zijn wit. De afgeronde oren dragen een zwarte achterkant met een witte stip aan de binnenkant. Zijn lichaam is lang, zijn schedel breed en zijn benen vrij kort. De lengte van de volwassene varieert tussen 90 cm en 1,60 m, zelfs 1,90 m inclusief staart, voor een gewicht van 30 tot 90 kg. De topsnelheid van de luipaard bereikt 58 km/u en hij kan zes meter lang en drie meter hoog springen. De levensduur van de Afrikaanse luipaard wordt geschat op 12 tot 15 jaar in het wild en tot 23 jaar in gevangenschap.

9 erkende luipaardondersoorten

Naast de Afrikaanse luipaard worden 8 panterondersoorten erkend: de Iraanse luipaard of Perzische panter; de Noord-Chinese luipaard; het Amoerpanter; de Sri Lankaanse luipaard; de Arabische luipaard; de Javaanse luipaard; de Indiase luipaard; de Indochinese luipaard. De kleur, vorm en grootte van de rozetten verschillen per ondersoort. Tegelijkertijd dragen de populaties een lichtere kleur in de woestijngebieden, eerder grijs in de koude streken en lichtbruin in de tropen.

Black Panther-zaak

Het zwarte luipaard, beter bekend als de zwarte panter, dankt zijn kleur aan een genetische mutatie die melanisme wordt genoemd. Door meer melanine te produceren dan de gevlekte panter, heeft deze kat donkerder haar en huid. Afhankelijk van het daglicht zijn de rozetten op de vacht van een zwarte panter duidelijk te onderscheiden. Deze genetische mutatie treft vooral Aziatische populaties zoals die in Maleisië, de eilanden Java en Sumatra. De zwarte panter is geen ondersoort, dus je kunt individuen met zwarte of klassieke jassen in hetzelfde nest vinden.

Habitat: van Afrika tot Azië

De katachtige is bijna verdwenen uit Noord-Afrika, waar hij ooit werd gezien in het Hoge Atlasgebergte. Tegenwoordig leeft de Afrikaanse luipaard voornamelijk in het sub-Sahara deel van het Afrikaanse continent. Het bezoekt alle soorten omgevingen, van savanne tot oerbossen, door bergen, woestijngebieden en moerassen. Het luipaard komt ook voor in Azië en Indonesië onder de term panter.

Het luipaard markeert zijn territorium

De grootte van het territorium en het aantal exemplaren hangt af van het type habitat en de hoeveelheid prooien die er worden aangetroffen. De bevolkingsdichtheid van luipaarden kan dus variëren van één tot dertig individuen per 100 km². In de savanne, waar voedsel in overvloed aanwezig is, meet het territorium voor mannetjes 30 tot 78 km2. In de bergachtige streken kan het grondgebied zich uitstrekken tot 400 km2. De bescherming en verdediging van een domein wordt gematerialiseerd door een olfactorische en visuele markering. De luipaard doordringt zijn geur door zijn urine of uitwerpselen op struiken of rotsen aan de grenzen van zijn “eigendom”. Het zal ook boomstammen krassen. Over het algemeen zal een soortgenoot deze markeringslimieten niet overschrijden, wetende dat het territorium al bezet is.

Hoge kindersterfte

De luipaard is een uitsluitend solitair dier, behalve tijdens paringsperioden waarin het mannetje meerdere partners kan hebben. Het broedseizoen is in het vroege voorjaar (januari-februari) voor subtropische gebieden en het hele jaar door voor tropische omgevingen. Aan het einde van een draagtijd die ongeveer drie maanden duurt, baart het vrouwtje drie tot vier jongen, waarvan de helft binnen een jaar door roofdieren wordt gedood. Baby’s hebben een wollige vacht met onduidelijke vlekken en wegen slechts 400 tot 600 gram bij de geboorte. Ze worden blind geboren, openen hun ogen tussen zeven en tien dagen en beginnen hun omgeving na twee weken te ontdekken. Ze gaan vanaf drie maanden met hun moeder mee op jacht en zijn na een jaar zelfstandig. Ze blijven echter twee jaar bij hun moeder en worden op driejarige leeftijd geslachtsrijp.

Prooi in alle soorten en maten

Het luipaard is een opportunistische carnivoor die zich voornamelijk voedt met gemakkelijk te vangen prooien of aas. In feite is zijn dieet zeer gevarieerd: gazellen, antilopen, impala’s, primaten, wrattenzwijnen, jonge wildebeesten en zebra’s, stekelvarkens, jakhalzen, koedoes, hazen, slangen, gevogelte, vissen… De luipaard is kleiner dan andere grote katachtigen en compenseert zijn kracht niet en valt af en toe drie keer zo grote dieren aan waarop hij zich dagenlang zal voeden. Een volwassene eet dagelijks 1,5 tot 2,5 kg vlees.

De luipaard, een slimme jager

Dit meestal schemerige roofdier rust overdag in de schaduw en voedt zich ’s nachts. In regenwouden kan hij overdag jagen als er geen storingsbron in de buurt is. Op de uitkijk ziet hij een prooi, benadert hem door op de grond te hurken, springt er plotseling op en doodt hem met een beet in de nek of door wurging. Hij hijst het vervolgens in een boom om rustig te eten, veilig voor andere roofdieren. De luipaard kan lijken optillen die veel zwaarder zijn dan hij, zoals een giraffenkarkas van 150 kg. De kat kan zijn slachtoffer ook verrassen door van een boomtak te springen waar hij zich verstopt. In het geval van een vlucht voor zijn prooi, staakt de luipaard snel de achtervolging.

Onder zijn roofdieren, man

De roofdieren van de luipaard – de leeuw, de jakhals, de tijger, de gevlekte hyena en de wilde hond – vallen over het algemeen jonge individuen van zijn soort aan, maar kunnen ook een volwassene doden. Of het nu in Afrika of Azië is, de populatie luipaarden neemt af als gevolg van de versnippering van hun leefgebied (ontbossing), waardoor het aantal prooien afneemt. De katachtige is ook het slachtoffer van stroperij (voor zijn huid, tanden of klauwen) en conflicten met mensen, vooral veehouders die hem slachten om hun kuddes te beschermen.

Het luipaard, een beschermde diersoort

Het luipaard wordt sinds juli 1975 beschermd door de Conventie inzake de internationale handel in bedreigde in het wild levende dier- en plantensoorten (CITES), d.w.z. voor de export van een exemplaar is de voorafgaande afgifte en overlegging van een exportvergunning vereist. De Internationale Unie voor het behoud van de natuur (IUCN) beschouwt de Afrikaanse luipaard op haar beurt als een “kwetsbare soort”. De IUCN heeft het Amoer-, Javaanse en Arabische luipaard geclassificeerd als “ernstig bedreigd”.