Herkent mijn kat zichzelf in een spiegel?

Onze dieren hebben een andere perceptie van de wereld om hen heen dan de onze, omdat ze hun zintuigen niet op dezelfde manier gebruiken. Hoe zit het met hun eigen imago? Als je met een kat samenwoont, heb je hem vast in de spiegel gezien. Hebben onze huiskatten het vermogen zichzelf te herkennen? Laten we het in dit artikel bekijken.

De verschillende gedragingen van katten voor een spiegel

Niet alle katten vertonen hetzelfde gedrag als ze voor een spiegel staan. Dit hangt in de eerste plaats af van de grootte van de spiegel, maar ook van de locatie: een kleine ronde spiegel in de badkamer of een grote passpiegel in de entree zal niet noodzakelijkerwijs hetzelfde effect hebben en zal niet zichtbaar zijn kat op dezelfde manier.

Katten hebben over het algemeen 3 reacties op een spiegel.

• Onverschilligheid. Sommigen zullen langs het object lopen zonder er zelfs maar naar te kijken en er geen aandacht aan te besteden.
• Nieuwsgierigheid. Andere katten zullen nogal geïntrigeerd zijn: ze zullen kijken en observeren wat ze in de spiegel zien, soms met een beetje argwaan en met zeer langzame bewegingen.
• De interactie. Ten slotte zien sommige katten spiegels als oproepen om te spelen of te vechten: ze raken ze dan aan met hun poten, komen er plotseling op af, miauwen of sissen zelfs als ze met hun gezicht naar het object kijken.

Een specifieke test om te controleren of een dier zich bewust is van zijn spiegelbeeld

We noemen ‘ethologie’ de wetenschap die het gedrag van diersoorten bestudeert. Het is een fascinerende wetenschap, voortdurend in beweging en rijk aan ontdekkingen.

DE spiegel proef
maakt deel uit van dit studiegebied. Het stelt je in staat zelfperceptie in te schatten en werd in de jaren zeventig gelanceerd door de Amerikaanse psycholoog Gordon G. Gallup. Het bestond uit het plaatsen van een soort vlek die als gekleurde markering op de kop van de dieren diende, en het observeren van hun reactie in een spiegel. Deze vlek is volkomen geurloos en kon daarom alleen door het dier worden opgemerkt als hij hem in de spiegel zag en kon weten dat het zijn eigen spiegelbeeld was. Als het dier reageert door de plek aan te raken, betekent dit dat het zichzelf herkent.

De interpretatie van de resultaten is echter bekritiseerd als reductief. Sommige dieren gebruiken zelfs andere zintuigen dan zicht om elkaar te herkennen. Een tijdlang werd de gorilla beschouwd als een dier dat de test niet doorstond. Eén theorie suggereert dat dit te wijten is aan het feit dat deze dieren elkaar niet in de ogen kijken, omdat dit door zijn soortgenoten als agressie zou kunnen worden geïnterpreteerd. Evenzo is deze test niet geschikt voor dieren zoals de mol met zijn slecht ontwikkelde gezichtsvermogen, of zoals de vleermuis, die echografie gebruikt om zijn omgeving te begrijpen.

Om de test geloofwaardig te laten zijn, moet ook het formaat van de spiegel worden aangepast aan dat van het dier: het is lastig om voor een kat dezelfde spiegel te gebruiken als voor een olifant.

Ziet de kat zijn eigen spiegelbeeld? Hoe zit het met de andere dieren?

In theorie, Katten zijn, net als veel andere dieren, mogelijk niet in staat hun spiegelbeeld in een spiegel te zien. Ze zouden het daarom als een andere kat beschouwen, wat hun soms verrassende gedrag verklaart. Hun reactie lijkt eigenlijk op de reactie die ze zouden hebben als ze een medeschepsel tegenkomen.. Het hangt daarom vooral af van de persoonlijkheid van de kat: als hij zich kalm gedraagt, zal dit eerder nieuwsgierigheid of onverschilligheid opwekken; als hij zich agressief gedraagt, zal dat wantrouwen en angst veroorzaken. De reactie van een kat op zijn eigen spiegelbeeld kan ook variëren, afhankelijk van zijn levenservaringen: als hij gewend is om in de buurt van katten te zijn of ze tegen te komen omdat hij toegang heeft tot de buitenkant, zal zijn reactie anders zijn dan die van een kat die niet is geweest. als volwassene in contact komt met andere katten.

Honden gedragen zich op hun beurt onverschilliger, omdat ze hun reukvermogen meer gebruiken om hun omgeving te analyseren. De reflectie in de spiegel genereert geen geur en maakt ze dus niet reactief.

Alleen bepaalde dieren zijn daadwerkelijk in staat hun spiegelbeeld in de spiegel te herkennen en slaagde voor de Gordon G. Gallup-test. Het is het geval:

• bepaalde apen zoals chimpansees, orang-oetans en bonobo’s;
• zeezoogdieren zoals dolfijnen en orka’s;
• olifanten;
• vogels zoals eksters of Gabon grijze papegaaien;
• vissen zoals de mantarog.

Houd er rekening mee dat mensen pas vanaf de leeftijd van 18 maanden hun spiegelbeeld in een spiegel kunnen herkennen.

Maar het niet herkennen van het eigen beeld is geen teken van een gebrek aan intelligentie: het is slechts een kwestie van een andere perceptie van de omgeving. Bovendien, zelfbewustzijn beperkt zich niet tot het herkennen van je spiegelbeeld. Onze katten zijn zich goed bewust van het zijn en leven.

Hoe zien katten?

Ethologie stelt ons daarom onder meer in staat onze katachtige metgezellen beter te leren kennen. Katten gebruiken hun roofzuchtige visie niet alleen om de wereld te begrijpen. Andere zintuigen, zoals horen en ruiken, zijn voor hen van het grootste belang en stellen hen in staat dingen waar te nemen die wij als mensen niet zien. Katten hebben bijvoorbeeld het vermogen om onze emoties te voelen, wat zich vertaalt in de productie van feromonen. Onze lichaamstaal en toon van onze stem kunnen hen ook aanwijzingen geven over onze gemoedstoestand. Katten herkennen hun mensen vooral aan hun geuren en niet alleen aan hun uiterlijk. Katachtigen gebruiken ook hun snorharen of vibrissae, die gevoelig zijn voor aanraking.

Volgens één theorie zien katten weinig kleuren. Jarenlang was er een populaire opvatting dat katten alleen in zwart-wit zagen. In werkelijkheid zouden ze veel verschillende grijstinten waarnemen. Ze zouden ook tinten blauw, groen en geel kunnen zien, over een breed spectrum. Rood en oranje daarentegen zouden minder onderscheidende kleuren zijn en veel doffer voor hun ogen. Over het algemeen ziet de kat kleuren liever in pastelkleuren, dus minder intens dan mensen.

Zijn visie zou ook aanzienlijk minder duidelijk zijn dan de onze. Het zou alleen van dichtbij nauwkeurig zijn. Vanwege zijn jachtinstinct is zicht van dichtbij belangrijker voor de kat dan zicht op afstand. Aan de andere kant zijn katten bijzonder gevoelig voor bewegingen, die voor ons zelfs niet waarneembaar zijn. Het is inderdaad een aanwinst voor de jacht op prooien.

Deze verschillen kunnen worden verklaard door hun kegeltjes, waarvan er slechts twee in het oog aanwezig zijn (vergeleken met drie bij mensen): zij bepalen de perceptie van kleuren en scherpte.

Maar het zicht van de kat heeft nog andere voordelen: het kan bijvoorbeeld ultraviolet waarnemen
en zou veel panoramischer en dus breder zijn.

Bovendien, katten zijn nyctalopesdat wil zeggen dat ze in het schemerige licht kunnen zien en zich daarom ’s nachts zonder problemen kunnen bewegen (maar niet in totale duisternis).

Hiervoor gebruiken ze:

• hun verstelbare pupillen, waardoor er meer of minder licht in het oog kan komen om zich aan te passen aan de omgeving (je zult merken dat hun pupillen over het algemeen erg verwijd zijn bij weinig licht, maar erg fijn bij een intense lichtbron);
• de aanwezigheid van talrijke staafjes in hun netvlies, deze cellen zijn gevoelig voor licht;
• een reflecterende laag achter het netvlies, die de lichtdetectie optimaliseert.

Onze katten blijven fascinerende dieren. Ondanks talrijke onderzoeken ernaar, er zijn nog steeds veel grijze gebieden en mysteries rond hun gedrag en perceptie. En misschien zijn het juist deze geheimen die voor een deel hun charme bepalen.

Door Marion Mesbah – Gepubliceerd op 16-06-2024