Hebben stadsratten enig nut?

Noorse rat, bruine rat, rioolrat… Dit zijn allemaal namen die eraan worden gegeven Bruine rat, deze uit China afkomstige rat die tegenwoordig aanwezig is in de steden van Frankrijk: Lyon, Parijs, Marseille, Valence, Montpellier… Deze zogenaamde “stads”-ratten hebben vaak een slechte reputatie. Ze worden als meer dan onwenselijk beschouwd omdat ze ziekten overbrengen en hulpbronnen vernietigen, en lijken geen nut te hebben in onze samenlevingen. Is dit standpunt echter wel gefundeerd? Dit artikel onderzoekt de vele rollen die ratten kunnen spelen in stedelijke ecosystemen en in het menselijk leven in het algemeen.

Mensen en ratten: een lange relatie van vijandigheid

Het beeld van de rat in menselijke samenlevingen zit vol paradoxen en dubbelzinnigheden. In de collectieve psyche worden ratten vaak geassocieerd met negatieve aspecten: vuil, ziekten, enz. Ratten hebben inderdaad een belangrijke rol gespeeld in de traumatische pestepidemieën. Ze dragen ook ziekten over, zoals leptospirose of tyfus en breng deze over op mensen. In sommige voorstellingen lijkt de rat de enige boosdoener in de overdracht van ziekten, terwijl andere dieren ook deelnemen aan de verspreiding van zoönosen. Met de vooruitgang van de geneeskunde en de hygiëne werd het risico op de verspreiding van ziekten door ratten veel beter beheersbaar.

De associatie tussen ratten en vuil is ook een gedeeltelijk onjuiste opvatting. Het zijn eigenlijk heel schone dieren die veel tijd besteden aan het verzorgen van zichzelf. Maar ze leven in omgevingen die als ‘vies’ worden beschouwd, zoals riolen of stortplaatsen, omdat ze op zoek zijn naar voedsel.

Ratten zijn eigenlijk complexe dieren die een negatieve impact op de mens kunnen hebben, maar verrassend genoeg kunnen ze ook een positieve impact hebben. Uiteindelijk lijden ze ongetwijfeld onder een vorm van onwetendheid en een buitensporige vereenvoudiging van hun rol in de ecosystemen die we met dit artikel herstellen.

De rat bevordert het natuurlijke leven in steden

Als we het hebben over biodiversiteit en ecologische rollen, is het beeld dat vaak in ons opkomt dat van weelderige bossen, tropische jungles of koraalriffen. Maar we vergeten gemakkelijk dat culturele (in tegenstelling tot natuurlijke) stedelijke ruimtes ook worden gekenmerkt door ecosystemen: er hebben zich natuurlijke en zelfs wilde levensvormen ontwikkeld. We besteden er vaak geen aandacht aan, in tegenstelling tot het leven in dorpen waar de natuur zich duidelijker manifesteert. Maar ze is ook in de stad! En in het hart van onze steden vervullen ratten ecologische functies die onze volledige aandacht verdienen.

Ratten zijn dat natuurlijk roofdieren
van diverse kleine dieren en Insecten. Deze interventie heeft twee aspecten: één negatief, omdat de rat ook bijdraagt ​​aan de achteruitgang van bepaalde nuttige soorten, maar we mogen de positieve kant niet vergeten, omdat het ook helpt de populaties van andere organismen onder controle te houden die anders schadelijk zouden kunnen worden.

Ratten dienen ook als prooi voor verschillende roofdieren. Van roofvogels zoals slechtvalken tot zoogdieren zoals vossen: veel dieren vinden ratten een rijke en overvloedige voedselbron. Deze integratie in de voedselketen maakt een zeker evenwicht van de dierenpopulaties binnen stedelijke ecosystemen mogelijk.

De rat is nuttig bij de verwerking van ons afval

Misschien wel een van de belangrijkste functies van ratten in het stedelijke ecosysteem is afbreken afval. Ratten zijn opportunistische alleseters. Ze voeden zich met een verscheidenheid aan voedingsmiddelen, afhankelijk van wat ze in hun omgeving vinden. Het door mensen geproduceerde afval is voor hen een interessante voedselbron. Op deze manier versnellen ze de afbraak van organisch materiaal en vergemakkelijken ze de recycling van voedingsstoffen in de bodem. Dit proces is vooral nuttig in stedelijke omgevingen, waar afvalbeheersystemen vaak in wanorde zijn. overbelasten. Deze positieve bijdrage kan ons uiteraard niet doen vergeten welke uitdagingen ratten met zich meebrengen op het gebied van afvalbeheer en volksgezondheid, maar het blijft een belangrijke bijdrage aan het functioneren van steden.

Om dit beter te begrijpen, nemen we het voorbeeld van Parijs. In deze stad wordt de rat niet geclassificeerd als een plaag, in tegenstelling tot het wilde konijn of het wilde zwijn, wat misschien verrassend lijkt. In feite kan een rattenkolonie in zes maanden tijd uitgroeien van twee tot vijftig individuen. In 2017 kondigde het stadhuis van Parijs nog een plan aan ten gunste van netheid: 1,5 miljoen euro werd besteed aan ongediertebestrijding. Hun aantal werd toen geschat op meer dan 3 miljoen, en we konden ze gemakkelijk door de Parijse parken zien bewegen of zwermen in opgestapelde vuilnisbakken, wachtend op verzameling. Maar aan de andere kant wordt geschat dat tussen de 30 en 34 duizend ton afval per jaar wordt geëlimineerd. Bij deze berekening wordt rekening gehouden met het feit dat een rat het equivalent van 10% van zijn gewicht per dag kan eten, oftewel tot 9 kilo per jaar.

De rat als milieubarometer

Ratten kunnen dienen als indicatoren voor de ecologische gezondheid van een stedelijke ruimte. Hun aan- of afwezigheid, evenals hun gezondheidstoestand, zijn allemaal tekenen die kunnen wijzen op het bestaan ​​van een water- en luchtverontreinigingsprobleem, een gaslek of een stijging van het water. Er zijn onderzoeken die ratten als bio-indicatoren hebben gebruikt om de milieueffecten van menselijke activiteiten te beoordelen.

Volledige en recente analyses van het rattengenoom laten zien dat het nauw verwant is aan de mens. Dit is de reden waarom ze worden gebruikt in medisch onderzoek om verschillende ziekten te begrijpen. Er wordt veelvuldig gebruik gemaakt van ratten kanker onderzoek om tumormechanismen, metastatische processen en de effectiviteit van nieuwe medicijnen te bestuderen. Op het gebied van hart- en vaatziekten hebben ze geholpen verschijnselen als hoge bloeddruk, atherosclerose en hartfalen te begrijpen. Op dezelfde manier worden ze gebruikt om stofwisselingsziekten zoals diabetes te bestuderen en de effecten van insuline, het glucosemetabolisme of de complicaties die met deze ziekten gepaard gaan, te begrijpen.

Het model dat door de rat wordt aangeboden, heeft dat echter wel grenzen. De resultaten die het mogelijk maakt om te verkrijgen zijn niet altijd direct overdraagbaar op mensen vanwege de verschillen die ons ook onderscheiden. Bovendien roept het gebruik van ratten, en meer in het algemeen dieren, in onderzoek ethische vragen op.

Dus, is de stadsrat nuttig? Zoals alle onderwerpen die betrekking hebben op de relatie van mensen met dieren, is de conclusie niet unaniem. Dit artikel zet de positieve acties van de stadsrat voor de mens en zijn omgeving op een rij. Maar de aanwezigheid van het dier blijft verband houden met hygiëneproblemen en vernieling van apparatuur, omdat ze aan elektriciteitsdraden knabbelen, leidingen en bouwmaterialen beschadigen en zo mogelijk brand of overstromingen veroorzaken.

Misschien wel de beste aanpak is om ratten niet alleen te zien als problemen die moeten worden geëlimineerd, maar eerder als elementen van een complex ecosysteem dat doordacht en genuanceerd beheer vereist. Dit zou onder meer kunnen bestaan ​​uit meer humane controlemethoden, verbeteringen in het beheer van stedelijk afval om de voedselbronnen te beperken, en voorlichting aan het publiek om stigmatisering en angst te verminderen.