Grote nachtpauw: wie is de grootste van de vlinders?

Het wrede lot van de grote nachtpauw: als hij eenmaal volwassen is, op het hoogtepunt van zijn pracht, heeft deze gigantische vlinder een week om zich voort te planten. Spotlight op de grootste Europese nachtvlinder die zijn korte leven wijdt aan het zoeken naar een partner.

Grote nachtpauw: familieportret

De grote nachtpauw (Saturnia pyri) is een nachtvlinder die behoort tot de familie Saturnidae en de superfamilie Bombycoidea. Deze mot kan 15 centimeter bereiken, een spanwijdte waarmee hij de grootste vlinder van Europa is. De grootte van het mannetje – groter dan dat van het vrouwtje – is zodanig dat het soms voor een vleermuis wordt aangezien. Het insect dankt zijn wetenschappelijke naam aan zijn favoriete boom, de perenboom (in het Latijn betekent pyri peer) en zijn lokale naam aan de ocelli (oogvormige vlekken) op zijn vleugels die doen denken aan die op de veren van de pauw.

De valse ogen van de grote nachtpauw

De vleugels van de grote nachtpauw hebben een gradiënt van bruin en grijs omgeven door een roomwitte rand en roze highlights. In de 19e eeuw beschreef de entomoloog Jean-Henri Fabre de vlinder als “gekleed in bruin fluweel en stropdas in wit bont. En zag de vier ocelli (één in het midden van elke vleugel) als “grote ogen met zwarte pupillen en gevarieerde irissen, waar zwart, wit, kastanje, rood-amarant gegroepeerd zijn in een boog.” Deze grote ronde vlekken, die de ogen van gewervelde dieren nabootsen, zijn een lokaas om zichzelf te beschermen tegen roofdieren. De voelsprieten van het mannetje hebben een dubbele rij haren (ze worden “bi-pectinate” genoemd), terwijl die van de vrouwtjes er maar één hebben, zoals een kam.

De grote nachtpauw geeft de voorkeur aan het zuiden

De grote nachtpauw komt voor in een groot deel van Europa, het Midden-Oosten en Noord-Afrika. In Frankrijk is hij aanwezig in de zuidelijke helft waar hij houdt van boomgaarden, parken, struikgewasgebieden, open bossen, bosranden tot 2000 m hoogte, in de middelgebergten. In het rupsstadium zijn zijn favoriete waardplanten fruitbomen zoals peer, appel, pruim, amandel, perzik, kers, abrikoos en andere boomsoorten zoals es, wilgen, populieren, sleedoorns, beuken, essen, kastanjes, hazelnoten, wilgen of populieren.

Het kortstondige leven van de grote nachtpauw

Van klein ei tot majestueuze vlinder, de levenscyclus van de grote nachtpauw omvat verschillende fasen:

Leggen. De dag erna of twee dagen na de paring legt het bevruchte vrouwtje haar eerste eitjes op de plant waar ze geboren is. Dan gaat ze op zoek naar bomen die de rest van haar legsel kunnen herbergen. Gemiddeld zal ze zo’n 200 eitjes hebben losgelaten die vaak in een sliert zijn gerangschikt, langwerpig van vorm – zoals mini-witte bonen – en bij elkaar gehouden door een plakkerig bruin materiaal.

Rups. Aan het einde van de incubatie die ongeveer vijftien dagen duurt, komt een rups tevoorschijn die vaak van uiterlijk zal veranderen. Als het uitkomt, heeft het een zwartachtige kleur en heel snel zullen er kleine oranje haartjes verschijnen. Zijn lichaam wordt snel lichtgroen met gele stippen. Na een maand meet de rups een tiental centimeter en krijgt hij een appelgroene kleur, onderbroken door elektrisch blauwe knobbeltjes. 35 dagen na zijn geboorte wordt hij bruin en probeert hij niet langer te eten, maar zoekt hij de ideale plek om zijn cocon te maken.

De pop. In afwachting van de verpopping weeft de rups een cocon van bruine haren van 5 tot 6 cm lang. Dit beschermende omhulsel waarin ze zichzelf gaat opsluiten, is zeer resistent en uitgebreid. Het uiteinde van de cocon bestaat uit vezels (en niet uit borstelharen) en lijkt op een trechter waarvan de spitse kegel indringers voorkomt. Elk element dat van buitenaf komt, kan dus niet naar binnen, terwijl de vlinder alleen de vezels hoeft te spreiden om naar buiten te gaan. Een zeer slimme structuur om klimatologische gevaren en roofdieren het hoofd te bieden. Je moet weten dat sommige poppen drie jaar opgesloten kunnen blijven voordat ze de definitieve transformatie bereiken.

De afbeelding. Een week tussen april en juni is de gemiddelde levensduur van de grote volwassen nachtpauw. Omdat hij geen slurf heeft, is hij in feite niet in staat nectar uit bloemen te verzamelen en voedt hij zich alleen met de reserves die zijn verzameld toen hij een rups was. Een zeer korte periode die de vlinder gebruikt om een ​​partner te vinden en nakomelingen achter te laten voordat hij uitsterft. Om de ontmoeting te vergemakkelijken, scheidt het vrouwtje seksuele feromonen af ​​dankzij een orgaan aan de achterkant van haar lichaam. Dankzij de antennes die zijn uitgerust met hypergevoelige reuksensoren kan het mannetje de geur op 5 kilometer afstand lokaliseren. Wat zijn levenscyclus betreft, wordt de grote nachtpauw gekwalificeerd als univoltien, dat wil zeggen dat hij slechts één generatie per jaar voortbrengt.

Bedreigingen voor de grote nachtpauw

Zoals veel insecten, is de eens zo wijdverspreide populatie van de grote nachtpauw sterk in verval. Over het algemeen wordt het voortplantingsvermogen van motten vooral beïnvloed door de nachtverlichting van steden, waardoor het mannetje geen vrouwtjes kan vinden. De mot, die tegenwoordig mogelijk wordt bedreigd, lijdt ook onder de gevolgen van het gebruik van fytosanitaire producten en de aantasting van zijn leefgebied.