Goudjakhals, nieuw roofdier? Wie is hij ? Waar en hoe woont hij?

Fotocredit: Charles J. Sharp

In 2021 bevestigde het Franse Bureau voor Biodiversiteit (OFB) de aanwezigheid van de goudjakhals in het departement Bouches-du-Rhône. Zeer aanpasbaar dier, het is sinds de jaren zestig dat de soort een kolonisatiebeweging naar het Westen en Noorden van Europa lijkt te zijn begonnen. Maar ken jij dit dier? Welke impact kan deze uitbreiding hebben op bestaande dierenpopulaties en ecosystemen? Ons artikel vertelt u wat er bekend is over dit zeer interessante dier.

Maak kennis met de Gouden Jakhals

De goudjakhals heeft de wetenschappelijke naam Canis aureus. Het is een hondachtig, generalistisch roofdier, dicht bij de wolf (Wolf), enerzijds, en van de vos (Vulpes vulpes), de andere. Het gewicht varieert aanzienlijk: tussen 7 en 17 kg, terwijl de schofthoogte minder varieert en schommelt tussen 45 en 50 cm op volwassen leeftijd.

De goudjakhals is dan ook van formaat tussenliggend tussen de wolf (die een schofthoogte heeft van 65 tot 80 cm) en de vos (van 35 tot 40 cm). Het kan ook door de wolf worden gegeten. Om verder te gaan met de metingen: de goudjakhals weegt tussen de 7 en 15 kg en zijn lengte bedraagt ​​één meter, inclusief staart. De vos kan slechts 4 kg wegen (maar kan ook 14 kg bereiken) en is 90 cm tot iets meer dan een meter lang.

Voor niet-kenners komt het algehele uiterlijk van de jakhals dicht in de buurt van dat van de rode vos. Maar de vacht van de goudjakhals, waaraan hij zijn lokale naam dankt, is over het algemeen goudgeel tot roodbruin, terwijl die van de rode vos over het algemeen oranjerood is, met een borstelige staart, vaak voorzien van een witte punt. Dit is hoe we ze eerlijk gezegd van elkaar kunnen onderscheiden.

Waar wordt de goudjakhals gevonden?

De jakhals is gemaakt om in te overleven woestijngebieden. Hij kan een aantal dagen rondlopen zonder veel te drinken of te eten. Hij heeft een groot vermogen geleerd om zich aan te passen aan zeer gevarieerde omgevingen. Tegenwoordig wordt de soort aangetroffen in savannes, maar ook in bossen, droge gebieden en zelfs in voorstedelijke gebieden. De levensverwachting van de goudjakhals bedraagt ​​in het wild maximaal 8 jaar, tweemaal zoveel als in gevangenschap.

Inheems in gebieden variërend van Noord-Afrika en het Midden-Oosten tot Zuidoost-Azië, is het nu gebruikelijk in Zuid-Azië, Noord-Afrika en het Midden-Oosten. Het is al meer dan 2000 jaar nog steeds aanwezig in Europa.

De goudjakhals is strikt nachtelijk als hij in de buurt van mensen leeft. Elders kan hij een deel van de dag actief zijn.

Wat eet de goudjakhals?

De goudjakhals kan binnenkomen concurrentie
met de vos omdat deze twee diersoorten hetzelfde dieet volgen, met enkele verschillen. Het zijn zeker allebei alleseters, maar de vos is meer gericht op kleine zoogdieren, vogels en fruit. De goudjakhals daarentegen is meer opportunistisch en eet een grote verscheidenheid aan voedsel, waaronder kleine dieren, fruit en afval. Hij heeft zelfs een uitgesproken aaseterkarakter en consumeert karkassen
gedomesticeerde of wilde prooien.

De goudjakhals jaagt voornamelijk in roedels. De meest voorkomende techniek bestaat erin de prooi te achtervolgen tot hij uitgeput is, en vervolgens in de pezen te bijten om hem te laten vallen. Zodra het slachtoffer op de grond ligt, richt de jakhals zich op zijn buik om hem van de ingewanden te ontdoen. Als de prooi aanzienlijk is, worden de stukken bewaard in schuilplaatsen die als voorraadkast dienen.

Wanneer hij jaagt, kan de goudjakhals niet concurreren met de wolf, omdat hij geïnteresseerd is in prooien die zijn aangepast aan zijn kleine formaat en daarom duidelijk inferieur zijn aan wat voor de wolf van belang kan zijn.

Hoe plant de goudjakhals zich voort?

De goudjakhals is monogaam. Het is nog steeds slecht bekend, maar dit is wat we vandaag de dag weten, nadat we de jakhalzen hebben geobserveerd die in de Serengeti evolueren. De draagtijd duurt ongeveer 63 dagen. Het vrouwtje kan bevallen maximaal 9 baby’s. Ze leven hun eerste dagen in een hol. Het dier graaft het niet zelf, maar herstelt het ondergrondse hol dat een ander dier heeft verlaten, of een termietenheuvel. De baby opent zijn ogen als hij 10 dagen oud is. Hij wordt gespeend als hij ongeveer 4 maanden oud is.

Het echtpaar of het paar en zijn jongen, die twee jaar bij hun ouders kunnen blijven wonen, vormen de sociale basiseenheid van de goudjakhals. Het koppel jaagt samen en vertoont een mooie synchronisatie in de benodigde acties. Het territorium van de goudjakhals is 2-3 km², het hele jaar door een stabiel gebied.

Een nieuwe uitbreiding

Sinds de jaren zestig breidt de goudjakhals zijn leefgebied uit naar West- en Noord-Europa. Dit is niet massaal en elke keer worden slechts enkele geïsoleerde individuen waargenomen op honderden kilometers van bekende bevolkingscentra. In de jaren tachtig werden in Italië en Oostenrijk enkele dieren gezien, en in de jaren negentig in Oost-Duitsland. Sinds 2011 is het gevestigd in Zwitserland en sinds 2017 in Frankrijk, in de departementen Haute-Savoie, Deux-Sèvres, Bouches-du-Rhône, Essonne, Alpes-Maritimes en Finistère. De grote plasticiteit van de jakhals laat hem onverschillig tegenover de menselijke aanwezigheid. Het lijkt echter gebieden te vermijden waar wolven aanwezig zijn, evenals de sectoren waar sneeuwdek is te belangrijk.

Bovendien komt de expansie ervan in Europa sinds de jaren zestig overeen met de afname van de aanwezigheid van de wolf. Tegelijkertijd werd er op de Balkan minder op jakhalzen gejaagd. Bovendien heeft het dier zijn plaats gevonden in de evolutie van de Europese landbouw- en boslandschappen. Dit alles bevorderde de evolutie die we vandaag de dag kennen.

Welke impact op ecosystemen?

Zelfs in gebieden waar de goudjakhals wijdverbreid aanwezig is, zijn aanvallen op vee uiterst zeldzaam. De impact ervan is op geen enkele manier vergelijkbaar met die van de wolf, die, zoals we al zeiden, geïnteresseerd is in grotere prooien. En aangezien er al verschillende middelen zijn ingevoerd om zichzelf tegen vossen te beschermen, verstoort de ontwikkeling van de aanwezigheid van de goudjakhals de menselijke activiteiten nauwelijks. We kunnen zelfs voordelen ondervinden van deze aanwezigheid, die lijkt toe te nemen vanwege de belangstelling voor knaagdieren, verzwakte of zieke dieren en karkassen: het draagt ​​bij aan beperk de verspreiding veel ziekten.

Bovendien kan, in een tijd waarin de verdwijning van soorten regelmatig wordt vermeld, de natuurlijke komst van nieuwe dieren zoals de goudjakhals als goed nieuws worden beschouwd. Uit de huidige gegevens blijkt dat er ruimte is voor meerdere roofdieren. Het spreekt voor zich dat we voorzichtig moeten blijven en moeten zorgen voor een zorgvuldige monitoring die dit optimisme zal bevestigen.

Kun jij op de goudjakhals jagen?

Gezien het feit dat hun aanwezigheid in Frankrijk beperkt is tot slechts enkele geïsoleerde individuen, profiteert de soort niet van een bijzondere wettelijke status. Het staat echter vermeld in bijlage V van de Europese richtlijn Habitat Fauna Wilde flora die Europese landen verplicht om het behoud van de soort in een gunstige staat van instandhouding te garanderen. In onze buurlanden zoals Italië, Duitsland en Zwitserland komt de goudjakhals voor beschermd. Omdat de uitbreiding natuurlijk is, wordt het niet als een invasieve uitheemse soort beschouwd. Er is dus geen reden om op dit dier te jagen.