De woestijnsprinkhaan: wie is het? Waarom is het in bepaalde regio’s een ramp?

Zijn zwermen van enkele miljoenen individuen doorkruisen landen als wolken die de lucht verduisteren. Elke dag is de hoeveelheid voedsel die door de woestijnsprinkhaan wordt ingeslikt gelijk aan zijn gewicht. Het insect verbergt zijn spel goed: lichter dan een veertje, het is de meest destructieve migrerende plaag ter wereld die de voedselzekerheid in een deel van de planeet bedreigt.

Presentatie van de woestijnsprinkhaan

De woestijnsprinkhaan (Schistocerca gregaria) behoort tot de orde van Orthoptera, die ook oorwurmen, bidsprinkhanen, termieten en kakkerlakken omvat. Al deze insecten, verenigd in de superorde orthopteroïden, hebben kauwende monddelen gemeen. De woestijnsprinkhaan is een lid van de acrididae (of sprinkhaan) familie. Het meet tussen 7 en 8 cm en weegt gemiddeld 2,2 g (mannelijk) tot 3,5 g (vrouwelijk).

De woestijnsprinkhaan: een lichaam in drie delen

Het lichaam van de sprinkhaan bestaat uit drie verschillende delen: de kop, de thorax en de buik. Het hoofd zwaait met een paar voelsprieten en twee grote gefacetteerde ogen. De thorax heeft drie segmenten die elk worden verlengd met een paar poten. Het uiteinde van de buik is versierd met talloze beweegbare haren die allerlei informatie doorgeven over zijn oriëntatie in de ruimte en zijn omgeving. Dit grote springende insect heeft twee goed ontwikkelde elytra bezaaid met zwarte vlekken en twee lange, transparante, driehoekige vleugels. Zijn lichaam heeft een cuticula, een soort stijve en ongevoelige huid.

De woestijnsprinkhaan houdt van droge gebieden

Tijdens periodes van kalmte (recessies genoemd) is de aanwezigheid van de woestijnsprinkhaan over het algemeen geconcentreerd in de halfdroge en dorre woestijnen van Afrika, het Nabije Oosten en Zuidwest-Azië, d.w.z. gebieden waar minder regen valt dan 200 mm per jaar. Tijdens periodes van invasie kunnen zwermen Zuid-Europa, Afrika ten noorden van de evenaar en de Arabische en Indo-Pakistaanse schiereilanden bereiken. Het insect verspreidt zich over een gebied van ongeveer 16 miljoen km2 en omvat meer dan dertig landen.

De woestijnsprinkhaan, een echte vraatzucht

De woestijnsprinkhaan is een niet-graminivore polyfage (blad) vegetariër: hij voedt zich met kruidachtige planten – met name kruisbloemigen – en de bladeren van bomen of struiken, maar geen grassen. Zijn twee krachtige kaken bestaan ​​uit een snijtandgedeelte gewapend met scherpe tanden die het voedsel snijden, en een kiesgedeelte dat maalt. Deze eigenschap maakt het insect tot een krachtige ontbladeraar in de gebieden waar het zwermt. Een volwassen sprinkhaan eet dagelijks zijn eigen gewicht – ongeveer 2 gram – aan bladeren. Een larve slikt ook elke dag het equivalent van zijn gewicht in.

Wanneer de eenzame sprinkhaan een kudde wordt

De woestijnsprinkhaan vertoont een dubbele persoonlijkheid omdat hij zijn gedrag verandert wanneer het aantal soortgenoten toeneemt. Eenzaam, het is discreet, ongevaarlijk en vaak onmerkbaar omdat het niet zingt. Een gunstige omgeving, profiterend van gunstige omstandigheden voor zijn ontwikkeling (regenval, overvloed aan voedsel) zal de soort massaal aantrekken. In contact met hun soortgenoten zullen de woestijnsprinkhanen samensmelten en van het eenzame stadium naar het kuddestadium gaan. Het proces van gregarisatie vindt plaats in een paar uur en manifesteert zich parallel door een kleurverandering: de larven die een zwarte pigmentvlek krijgen, jongen met een roze tint en gele volwassenen zijn de signalen van een op handen zijnde invasie.

De woestijnsprinkhaan, een plaag voor gewassen

Verzameld in larvale groepen en gigantische zwermen, veranderen de woestijnsprinkhanen in geduchte gewasvernietigers. Vluchten die miljoenen individuen samenbrengen, vormen indrukwekkende wolken die zich over duizenden kilometers voortbewegen, afhankelijk van de richting en snelheid van de wind. Volgens de Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) kan een enkele vierkante kilometer zwerm tot 80 miljoen volwassenen bevatten die op één dag dezelfde hoeveelheid voedsel consumeren als 35.000 mensen.

Regen stimuleert het leggen van eieren door sprinkhanen

Neerslag is bepalend voor het lot van de jaarlijkse generaties woestijnsprinkhanen. Na een hevige regenbui is er inderdaad veel paai, maar omgekeerd kan droogte of een temperatuur onder de 25° de biologische groei gedurende drie maanden vertragen. Bij gunstige omstandigheden legt het vrouwtje zo’n honderd eieren in zandgrond op een diepte van 5 tot 10 cm. Na een incubatietijd van tussen de 12 en 20 dagen, geeft het uitkomen aanleiding tot vleugelloze larven die 5 of 6 metamorfoses zullen ondergaan om de volwassen grootte te bereiken. Uitzonderlijke regenval kan tot 3 of 4 jaarlijkse generaties woestijnsprinkhanen veroorzaken.

Mislukte natuurlijke regulatie

De meest actieve vijanden van de Desert Locust zijn vliegen, wespen en kevers die op zijn eieren jagen terwijl spinnen zijn larven vangen. De sprinkhaan kan ook worden geparasiteerd door vliegen die hun eieren ter hoogte van zijn achterlijf afzetten, waardoor hij sterft. Veel minder productief dan de woestijnsprinkhaan, er zijn onvoldoende roofdieren om hem te vernietigen en kunnen zijn zwermen niet volgen tijdens hun migraties. Pogingen tot biologische bestrijding gericht op het gebruik van de natuurlijke vijanden van de woestijnsprinkhaan zijn dus op een mislukking uitgelopen.

Woestijnsprinkhaan: een probleem van internationale dimensie

De FAO monitort de wereldwijde situatie van woestijnsprinkhanen 24 uur per dag, 7 dagen per week, voornamelijk via meteorologische gegevens en satellietbeelden. Er worden ook prospectiemissies vanuit de lucht en op de grond uitgevoerd in gebieden die door overvloedige regenval potentieel gunstig zijn geworden. De toepassing van insecticiden vanuit de lucht is een van de technieken die worden gebruikt om de aantasting van woestijnsprinkhanen te beheersen.