De witte neushoorn, een te beschermen soort

De witte neushoorn is een van de beroemde Afrikaanse Big Five die zeer gewaardeerd wordt door safaritoeristen. Decennialang is er op de tweehoornige hoefdieren massaal gejaagd, wat heeft geleid tot een alarmerende achteruitgang van de populatie. Zoom in op het grootste landzoogdier na de Afrikaanse olifant.

Witte neushoorn identiteitskaart

De witte neushoorn (Ceratotherium simun) is een van de vijf levende neushoornsoorten. Het behoort tot de orde van de perissodactyla, herbivore hoefdieren met een oneven aantal tenen aan elke voet en tot de familie van de neushoornachtigen. De naam combineert de Griekse woorden rhinó (neus) en kerôs (hoorn). Hoofdzakelijk onderscheidend door hun verspreidingsgebieden, worden twee ondersoorten van witte neushoorn geïdentificeerd:

• De noordelijke witte neushoorn (Ceratotherium simum cottoni) is met uitsterven bedreigd omdat het laatste mannetje van de ondersoort stierf in 2018. Het dier bevolkte met name Tsjaad, Soedan, de Centraal-Afrikaanse Republiek en de Democratische Republiek Congo;
• De zuidelijke witte neushoorn (Ceratotherium simum simum) woont voornamelijk in Zuid-Afrika, maar ook in Namibië, Botswana, Zimbabwe en Mozambique. Deze ondersoort is groter dan de noordelijke.

De witte neushoorn is… grijs

In werkelijkheid heeft de witte neushoorn een dikke, lichtgrijze huid. Het heeft een massieve uitstraling, een groot hoofd met brede, vierkante lippen. Het dier is kaal behalve de harige oren en staart. De herbivoor vertoont een grootte van 3 tot 4 m, een schofthoogte van 1,50 tot 1,90 m voor een gewicht van 2 tot 3 ton. Door zijn grootte is hij de grootste van alle neushoorns en het op een na grootste landzoogdier ter wereld, na de Afrikaanse olifant. Met zijn korte maar krachtige benen kan hij kilometers lang met een gemiddelde snelheid van 25 km/u rennen en een topsnelheid van 45 km/u bereiken.

De lieve hoorns van de witte neushoorn

Het hoefdier onderscheidt zich vooral door de aanwezigheid van twee hoorns op zijn snuit, waarvan de langste – beschouwd als een jachttrofee – al tientallen jaren tot vervolging van het dier heeft geleid. Zeer populair, de voorhoorn meet gemiddeld 90 cm met een record van 150 cm (de achterhoorn is zelden langer dan 60 cm). Het bestaat uitsluitend uit geagglutineerde keratine, een fibrillair eiwit dat in onze vingernagels voorkomt. Zeer scherp, de lange voorhoorn groeit continu maar slijt constant wanneer de neushoorn tegen rotsen of bomen wrijft. Hoewel het geen bot bevat, geeft het zeer compacte materiaal waarvan het is gemaakt het een grote hardheid.

De witte neushoorn, een mega-herbivoor

In het wild leeft de witte neushoorn uitsluitend op het Afrikaanse continent en voornamelijk in nationale parken of beschermde gebieden. Savannes, weilanden of dichte bossen: zijn leefgebied is altijd in de buurt van waterpunten waar hij regelmatig zijn dorst lest en modderbaden neemt om af te koelen en parasieten te bestrijden. Hier vindt de mega-herbivoor (grote herbivoor) zijn voedsel. Afhankelijk van het seizoen bestaat het menu uit gras, fijn struikgewas, stengels, bladeren, zaden, bloemen, wortels, vruchten en kleine houtachtige planten. Door de dikke lippen van de witte neushoorn kan hij gemakkelijk de planten waarop hij zich voedt, vastpakken en afscheuren.

De witte neushoorn, min of meer in kudden

De witte neushoorn is relatief gezellig. Het evolueert solitair of in kleine groepen bestaande uit een dominant mannetje, vrouwtjes en hun jongen. Het zoogdier vertoont een bijzonder territoriaal gedrag, markeert zijn domein met zijn uitwerpselen of wrijft met zijn hoorns tegen de stammen van bomen. Daarnaast verhindert het mannetje resoluut dat een vruchtbaar vrouwtje het territorium verlaat door haar soms meer dan 2 km te achtervolgen en door kreten dicht bij het gepiep te slaken, wat soms tot confrontaties leidt. Hoewel de witte neushoorn over het algemeen niet agressief is, kunnen tijdens het broedseizoen gewelddadige gevechten plaatsvinden tussen rivalen. Wat de moeders betreft, ze zijn erg beschermend voor hun jongen en aarzelen niet om een ​​indringer aan te vallen.

De kleine witte neushoorn, een grote baby

De huwelijksreis van de witte neushoorn duurt tussen de 2 en 5 dagen. Na het paren verlaat het vrouwtje het territorium en leeft haar zwangerschap alleen, gedurende 16 tot 18 maanden. Naarmate de termijn nadert, isoleert ze zichzelf in een dichte begroeiing om te bevallen en haar jongen groot te brengen, die bij de geboorte tussen de 50 en 80 kg wegen. De pasgeborene – zonder horens – zoekt de spenen van zijn moeder zodra hij kan opstaan, dus 2 à 3 uur na zijn geboorte. Hij begint gras te grazen vanaf de leeftijd van 2 maanden, maar wordt rond 1 jaar echt gespeend. Wanneer hij de leeftijd van 2 tot 3 jaar bereikt, wordt hij afgestoten door zijn ouder die opnieuw zal proberen te paren. Seksuele volwassenheid vindt plaats na 5 jaar bij het vrouwtje, wanneer het mannetje 10 jaar moet wachten om te kunnen winnen van zijn concurrenten.

De witte neushoorn is in gevaar

De imposante grootte van neushoorns maakt ze bijna onaantastbaar voor andere dieren. Alleen jonge, zieke of oude individuen worden een gemakkelijke prooi voor leeuwen en hyena’s. De witte neushoorn verdween bijna in de 19e eeuw na intensieve jacht en is nog steeds het onderwerp van stroperij. Zijn hoorn vormt de kern van de illegale handel, met name in China en Vietnam, waar de traditionele geneeskunde hem een ​​verscheidenheid aan valse deugden verleent. De hoorn van het zoogdier wordt ook gebruikt als siervoorwerp van grote waarde. Het verbod op de handel sinds 1977 heeft het helaas niet mogelijk gemaakt om de slachting van het dier in Afrika te stoppen. De Internationale Unie voor het behoud van de natuur (IUCN) heeft de zuidelijke witte neushoorn geclassificeerd als “bijna bedreigd” en de noordelijke ondersoort als “ernstig bedreigd”. De levensduur van de witte neushoorn is ongeveer 40 tot 50 jaar.