De vliegende vos, een grote vleermuis vertegenwoordigd door verschillende soorten!

Fotocredit: Andrew Mercer

De vliegende vos is groot fruit vleermuis wiens familie bijna 200 soorten omvat. De vliegende vos voedt zich met fruit, nectar en stuifmeel en speelt een cruciale rol bij de bestuiving en zaadverspreiding, en draagt ​​zo bij aan het herstel van bosecosystemen. Laten we de fruitvleermuis leren kennen, een vliegend zoogdier dat lijkt op een miniatuur vos met vleugels!

Wie is de fruitvleermuis?

Fruitvleermuizen behoren tot de orde Chiroptera (vleermuizen), die is onderverdeeld in 2 onderordes :

• DE microvleermuizen
  (16 families), voornamelijk bestaande uit insectenetende vleermuizen die echolocatie gebruiken om zich te oriënteren;
• DE megabats, waarin voornamelijk fruitvleermuizen samenkomen, zoals fruitvleermuizen. Leden van deze onderorde profiteren over het algemeen van een hoog ontwikkeld gezichtsvermogen en reukvermogen, maar maken geen gebruik van echolocatie. Megabats vormen een unieke familie, de Pteropodidae, die ongeveer 190 soorten omvat, verdeeld in 42 geslachten.

Hoe herken je de vliegende vos?

De kop van vliegende vossen lijkt meestal op die van een vos of hond, vandaar hun bijnaam vliegende vossen (vliegende vossen in het Engels) of vliegende honden (flughund in het Duits). De monsterlijke Hypsignath (Hypsignathus monstrosus) is een Afrikaanse soort die het uiterlijk heeft van een paard. De langwerpige snuit van vliegende vossen is bedekt met grote ogen die uitstekend dag- en nachtzicht bieden. De oren van megabats zijn over het algemeen klein en verstoken van traguseen sleutelelement van het echolocatiesysteem van insectenetende vleermuizen. De dichte, zijdeachtige vacht van vliegende vossen varieert in kleur, van lichtbruin tot zwart, inclusief bordeauxrode, rode of strokleurige tinten. Sommige soorten hebben patronen, zoals vlekken of banden. Hun grote en dunne vleugels bedekken de patagium
(haarloze vleugelmembraan), typisch voor vleermuizen. Pteropodiden hebben over het algemeen geen of zeer korte staarten.

Hoe groot worden vliegende vossen?

Pteropodiden variëren aanzienlijk in grootte, maar over het algemeen is de grootte van megabats
groter is dan die van microbats. De Maleisische vliegende vos (Pteropus vampyrus) is de grootste vleermuissoort in de wereld
: zijn spanwijdte kan 1,80 m bereiken bij een gewicht van 1,5 kg. Qua formaat staat hij nek aan nek met de goudgekroonde vliegende vos (Acerodon jubatus) waarvan de spanwijdte 1,70 m kan bereiken en een gewicht van 1,2 kg. De kleinste vliegende vos is de gemaskerde pteronote of gemaskerde vliegende vos (Pteropus personatus) met een spanwijdte van ongeveer 55 cm en een gewicht van gemiddeld 250 g.

Waar leven fruitvleermuizen?

Fruitvleermuizen koloniseren warme gebieden van de planeet. Wij ontmoeten ze binnen Zuidoost-Azië (Indonesië, Maleisië, de Filippijnen, Thailand, Cambodja, Vietnam), Zuid-Azië (India, Sri Lanka, Bangladesh, Nepal), Australië (voornamelijk Queensland en het noorden van New South Wales), Stille Zuidzee (Papoea-Nieuw-Guinea, Salomonseilanden, Vanuatu, Fiji), Afrika bezuiden de Sahara en de eilanden in de Indische Oceaan (Madagaskar, Seychellen, Comoren, Mauritius. Fruitvleermuizen worden gevonden op de Frans grondgebied maar alleen in overzeese gebieden, met name op Réunion en Mayotte, waar hun aanwezigheid beperkt en incidenteel is. Fruitvleermuizen geven over het algemeen de voorkeur tropische bossenmangroven, savannes en landbouwgebieden, boomgaarden en stadstuinen voor bepaalde soorten, zoals de grijskopvleerhond (Pteropus-poliocephalus) en de zwarte vliegende vos (Pteropus alecto) in Australië.

Wat eet de fruitvleermuis?

De vliegende vos wel fruit eten. Als zodanig consumeert ze voornamelijk fruit zoals mango’s, bananen, papaja’s, vijgen, guaves en zelfs nectarines. Soorten die in gebieden leven waar bloemen overvloedig aanwezig zijn, voeden zich ook met nectar en stuifmeel. Sommige fruitvleermuizen eten de bloemen zelf en kauwen op de bloembladen om voedingsstoffen te extraheren. Pteropodiden hydrateren uit fruit, maar drinken ook water als er een bron op hun grondgebied beschikbaar is. Fruitvleermuizen worden vaak beschouwd als zaad zaaiers in tropische ecosystemen, omdat ze de zaden van geconsumeerd fruit verspreiden en zo bijdragen aan het herstel van bossen.

Wat is de levensstijl van vliegende vossen?

Fruitvleermuizen zijn vooral ’s nachts actief als het koeler is. In tegenstelling tot insectenetende soorten gebruiken fruitvleermuizen nietecholocatie
om rond te bewegen. Ze vertrouwen meer op hun zicht, dat goed is aangepast aan de duisternis, en hun scherpe reukvermogen om de vruchten, bloemen en nectar te lokaliseren waaruit hun menu bestaat. Deze nachtelijke zoogdieren brengen de dag rustend door in bomen, grotten of andere beschutte plaatsen. Soort gezelligLeven vliegende vossen in groepen van enkele tientallen tot enkele duizenden individuen. Sommige kolonies zijn bijzonder indrukwekkend in gebieden die goed voorzien zijn van voedsel en onderdak.

Hoe plant de vliegende vos zich voort?

Bij megabats vindt de paring vóór of tijdens de voortplanting plaats regenseizoenwanneer voedselbronnen in overvloed aanwezig zijn. De duur van de zwangerschap varieert tussen 4 en 6 maanden, afhankelijk van de soort, en sommige fruitvleermuizen kunnen de implantatie van het embryo vertragen om de geboorte te synchroniseren met een gunstige periode. De reikwijdte omvat meestal 1 enkele kleine die zich tijdens de eerste weken van zijn leven stevig aan de buik of rug van zijn moeder vastklampt. Hij zuigt de melk van zijn moeder en leert dan geleidelijk aan te vliegen en zichzelf te voeden. Het spenen vindt doorgaans plaats tussen de 2 en 6 maanden, wederom afhankelijk van de soort. Fruitvleermuizen bereiken hun seksuele volwassenheid op een leeftijd tussen 1 en 2 jaar.

Wordt de fruitvleermuis bedreigd?

Door de grote omvang van vliegende vossen en hun krachtige vliegvermogen kunnen ze aan veel roofdieren ontsnappen. Wanneer ze echter in rust zijn, zwak of jong, kunnen ze ten prooi vallen aan roofvogels (adelaars, haviken, uilen) en boomslangen, zoals pythons of boa’s. Onder de vleesetende zoogdieren behoren civetkatten en wilde katten tot de vijanden van de vleermuis. Verschillende soorten vliegende vossen worden bedreigd door verlies van leefgebied (ontbossing, omzetting in landbouwgrond, verstedelijking, houtkap) en jacht. In sommige gebieden zijn vleermuizen gewild vanwege hun vlees, een praktijk die bekend staat als “bushmeat”, en soms worden ze gevangen om te voorzien in de illegale handel in exotische huisdieren. Fruitvleermuizen zijn ook kwetsbaar voor ziekten die zich snel binnen kolonies kunnen verspreiden en hele populaties kunnen decimeren. Onder de meest bedreigde soorten kunnen we noemen:

• De goudgekroonde vliegende vos (Acerodon jubatus);
• De Rodrigues-vliegende vos (Pteropus rodricensis);
• Livingstones vliegende vos (Pteropus livingstonii);
• De Mariana Vliegende Vos (Pteropus marianus);
• De Mauritius-vliegende vos (Pteropus niger).

Ze zijn allemaal ingedeeld in ernstig bedreigd door de Internationale Unie voor het behoud van de natuur (IUCN).

Is de fruitvleermuis beschermd?

Verschillende Flying Fox-vriendelijke landen, waaronder de Filippijnen en Australië, hebben wetten ingevoerd om hun vleermuizen te beschermen. De vijf bovengenoemde vleermuizen (en andere) worden ook beschermd door de Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora (CITES). Fruitvleermuizen profiteren ook van de bescherming van hun leefgebieden door het creëren van nationale parken en verschillende soorten beschermde gebieden, zoals het natuurreservaat Vallée de Mai op de Seychellen, waar de Seychellenvleerhond leeft (Pteropus seychellensis). In hun natuurlijke habitat ligt de levensverwachting van pteropodiden tussen de 15 en 20 jaar.

Door Nathalie Truche – Gepubliceerd op 17/09/2024 Bat