De orka of orka, een groot zeeroofdier

We zien hem in dolfinaria clownerie doen, maar door zijn grootte en kracht is de orka alleen in het wild gelukkig. Gelegen aan de top van de voedselketen, is het zoogdier de grootste carnivoor in de oceanen. Maak kennis met een toproofdier dat geen natuurlijke vijand kent.

10 orka-ecotypen

de orka (Orcinus orka), algemeen bekend als de orka, is een zeezoogdier dat behoort tot de orde Cetacea en de familie Delphinidae. Wetenschappers identificeren bij dit zeezoogdier een grote diversiteit in morfologie, pigmentatie, gedrag en soort voedsel. Om deze verschillende variëteiten aan te duiden, spreken onderzoekers van ecotypes. Momenteel zijn er 10 ecotypes geïdentificeerd: 3 aan de westkust van Noord-Amerika (Alaska, British Columbia), 2 in de Noord-Atlantische Oceaan en 5 in Antarctica (Zuidelijke Oceaan).

orka, zwart en wit

De orka onderscheidt zich door een zwarte rug met daarboven een puntige en driehoekige vin die 2 meter lang kan worden. Die van de vrouwtjes – minder breed en bijna een meter minder hoog – buigt in de vorm van een zeis. Het dier heeft brede, afgeronde borst- en staartvinnen. Het ventrale deel is wit tot aan de lendenen waar de kleur golvend oploopt. Een grijsachtige vlek siert de achterkant van het hoofd en de bovenkant van het oog. Het mannetje meet 7 tot 9 meter en weegt tussen de 5 en 8 ton, terwijl het vrouwtje schommelt tussen de 6 en 7 meter voor een gewicht tussen de 3 en 4 ton.

De orka geeft de voorkeur aan koude gebieden

Hoewel de orka voornamelijk in de Arctische en Antarctische oceanen leeft, komt hij ook voor in tropische zeeën, in de Middellandse Zee en aan de Franse Atlantische kust. De walvisachtigen houden van de gematigde en koude kusten van Japan en Alaska, terwijl ze in Canada te vinden zijn in de wateren van Newfoundland en de monding van de St. Lawrence-rivier. In Europa komt de orka vaak voor op de Faeröer, IJsland en Noorwegen. Dit trekkende zoogdier leeft in verschillende soorten habitats, afhankelijk van de tijd van het jaar.

De orka, een toproofdier

Gelegen aan de top van de voedselketen, is de orka de grootste carnivoor van de oceanen. Hij heeft 60 tot 80 kg voedsel per dag nodig en slikt grote vissen in, maar ook zeehonden, zeeleeuwen, dolfijnen, beluga’s, zeeleeuwen, bruinvissen, narwallen, zeekoeien, walrussen, zeeolifanten, kalveren, schildpadden, otters, inktvissen en octopussen. Orka’s consumeren ook zeevogels zoals pinguïns, Atlantische papegaaiduikers, pinguïns, aalscholvers, meeuwen en Jan van Genten. De walvisachtigen kunnen ook een ander groot roofdier van de zeeën aanvallen: de haai.

Niet te stoppen jachttechnieken

Afhankelijk van de gewenste prooi gebruikt de orka verschillende jachttechnieken. Voor een school vissen groeperen de orka’s zich, omsingelen hun slachtoffers en geven ze gewelddadige slagen met hun vinnen om ze te verdoven. Met zoogdieren die de kusten bezoeken (zeeleeuw, zeehond) komt het roofdier vrijwillig aan de grond op het strand, grijpt zijn doelwit met hoge snelheid en keert dan terug om het in het water te proeven. Een andere methode is om met krachtige golven aanwezige dieren op het pakijs omver te werpen en te vangen. Ten slotte, als het om haaien gaat, gebruikt de orka zijn staartvin om de vis op zijn rug te draaien. De haai verliest zijn richtingsgevoel en is overgeleverd aan de genade van zijn aanvaller.

Matriarchale organisatie in de orka

De orka is een sociaal en gezellig dier en leeft in gemengde familiestammen onder leiding van een dominante vrouw die over het algemeen de oudste in de groep is. Verenigd en aan elkaar gelast, aarzelen deze zeedieren niet om de zwakste leden van de clan te hulp te schieten. Ongelukkig in gesloten en te kleine ruimtes van het type dolfinarium, kan de walvisachtige agressief worden en zijn verzorgers aanvallen, zoals blijkt uit de dodelijke aanvallen die de afgelopen jaren zijn geregistreerd. Communicatie is van het allergrootste belang bij de orka, die veel tijd besteedt aan het uitwisselen met zijn soortgenoten via verschillende vocalisaties (klikken, huilen, piepen, fluiten, enz.). Studies hebben aangetoond dat elke groep zijn eigen “dialect” heeft.

Geen inteelt in orka’s

In tegenstelling tot andere walvisachtigen is inteelt binnen de soort verboden. Door middel van specifieke geluidssignalen verzekert de orka zich er vóór het paren van dat zijn partner tot een andere gemeenschap behoort dan de zijne en dat hij geen familiebanden met haar deelt. Zo voegt het mannetje zich tijdens het broedseizoen bij een andere groep om zich voort te planten en keert na het paren terug naar zijn stam.

De late volwassenheid van de orka

De orka krijgt ongeveer elke 5 jaar een kalf. Aan het einde van een draagtijd van 15 tot 17 maanden bevalt het vrouwtje in het water en dicht bij de oppervlakte zodat de pasgeborene snel zijn eerste adem kan halen. Nauwelijks geboren weegt de baby al tussen de 150 en 300 kg en is hij 2 tot 2,70 m lang. De moeder verzorgt haar baby gedurende 1 tot 2 jaar en leert hem, zodra hij zijn tanden heeft, de verschillende jachttechnieken. Een jong mannetje is geslachtsrijp op 14-jarige leeftijd, maar broedt pas op 20-jarige leeftijd. Wat het vrouwtje betreft, ze zal zich ongeveer 11 jaar oud kunnen voortplanten.

Lange levensverwachting voor de orka

Net als veel walvisachtigen zitten orka’s regelmatig vast in de gigantische drijfnetten van vissers. Deze laatsten aarzelen niet om ze te doden om te voorkomen dat ze scholen vissen verslinden. De schaarste aan prooien, de achteruitgang van zijn leefgebied en de klimaatverandering vormen een bedreiging voor deze soort waarvan de populatie afneemt. Onvoldoende wetenschappelijke gegevens maken het onmogelijk om de staat van instandhouding van het zoogdier vast te stellen. De onderzoekers schatten de levensduur van het mannetje op 30-35 jaar in zijn natuurlijke omgeving en op 50 jaar voor het vrouwtje. Sommige exemplaren zouden echter meer dan 90 jaar hebben geleefd!