De kat door de grote perioden van de geschiedenis

De eerste domesticatie van de kat vindt plaats tussen 7.500 en 7.000 voor Christus. Het was destijds een gebruiksdier dat gewassen beschermde tegen knaagdieren. Tegenwoordig is deze kleine kat een echte ster geworden, vooral op sociale netwerken. Tussen deze 2 periodes leefden de katten en kittens ruim 9 levens! Soms vergoddelijkt, soms gedemoniseerd, ze hebben ons altijd vergezeld, welk lot we ook voor hen hadden gereserveerd. Ontdek tussen kroningen en bloedbaden de kat door de grote periodes van de geschiedenis.

Het oude Egypte: de vergoddelijkte kat

In de oudheid, onder het oude Egypte, besmetten knaagdieren zolders. Wilde katten voelden zich aangetrokken tot deze prooien en vonden raakvlakken met mensen. Zo werd het voedsel beschermd en werden de kleine katachtigen goed gevoed. De Egyptenaren leefden daarom vanaf 2600 voor Christus in contact met katten.

Domesticatie of uitwisseling van goede praktijken?

We kunnen niet echt over domesticatie praten, ook al gebruiken we het woord voor het gemak. Mannen zouden inderdaad katten hebben geaccepteerd die op natuurlijke wijze dichterbij waren gekomen. In zekere zin zouden onze kattenvrienden zich bij ons hebben gedomesticeerd, omdat ze daar bepaalde voordelen vonden. Dit is de theorie van Claudio Ottoni, professor aan de Universiteit van Leuven en co-auteur van een studie getiteld “De paleogenetica van de verspreiding van katten in de antieke wereld”, gepubliceerd in het tijdschrift Natuurecologie en evolutie op 19 juni 2017. In deze studie werd gekeken naar het DNA van katten uit de oudheid, met name die gemummificeerd in het oude Egypte. Hieruit blijkt dat onze huiskatten vandaag de dag hoofdzakelijk uit slechts 2 lijnen afstammen. Dit onderzoek concludeert zelfs dat katten in de prehistorie al mensen vergezelden op de wegen om hun goederen te beschermen.

De heiligheid van de kat

Er wordt aangenomen dat de Egyptische kat sociaal en volgzaam genoeg was om een ​​speciale plaats onder de mensen in te nemen. In de tijd van de farao’s werden onze kleine katachtigen inderdaad als heilige wezens beschouwd. In verband met de beroemde godin Bastet, beschermer van het huis en de vruchtbaarheid, werden ze beschermd. Iedereen die een kat exporteerde of doodde, zelfs per ongeluk, riskeerde de doodstraf! We hebben ook talrijke amuletten en beelden gevonden met de afbeelding van dit dier, wat getuigt van zijn zeer hoge sociale status in die tijd. De Egyptenaren geloofden inderdaad dat katten magische krachten hadden. Deze laatste werden gemummificeerd en samen met hun eigenaar begraven om hen te begeleiden in het leven na de dood. We vinden onze kleine katachtigen op talloze fresco’s en hiërogliefen, vooral in de graven van farao’s en edelen, waar deze dieren worden afgebeeld terwijl ze op muizen of vogels jagen. Als in Griekenland en Rome de kat niet goddelijk is, wordt hij toch zeer gewaardeerd. We vinden dit dier ook in de Griekse en Romeinse literatuur, waar het verschijnt in de vorm van een mystiek of gemetamorfoseerd wezen, zoals in de fabels van Aesopus, aan het einde van de 7e en het begin van de 6e eeuw voor Christus.

Middeleeuwen: van heilig dier tot symbool van uitgeroeid kwaad

De status van de kat ging in de middeleeuwen sterk achteruit. Na de oudheid verhuisden de kleine katten naar Europa. Aangenomen wordt dat zij handelsroutes gebruikten. Altijd om knaagdierpopulaties onder controle te houden en voedsel te beschermen, bleven ze essentieel in kloosters en op boerderijen. Middeleeuwse manuscripten tonen katten nog steeds op een positieve, zelfs speelse manier. In de Roman de Renart, geschreven tussen 1170 en 1250, wordt Tybert, de kat, bijvoorbeeld voorgesteld als een sluw, maar soms naïef karakter.

Het bezitten van een huisdier is een teken dat je tot een hoge rang behoort. Vriendelijke dames en heren worden vaak beschilderd met hun hond of kat. Al op dit moment heeft het dier een voornaam en begint het lid van het gezin te worden. Onder koninklijke mensen neemt de kat een speciale plaats in de harten in, hij begeleidt zijn meester of minnares bij het lezen, schrijven en verschijnt in bepaalde gedichten.

In de Middeleeuwen en tot aan de Renaissance kelderde de sociale status van de kat echter. De kat, vooral zwart van kleur, wordt als kwaadaardig beschouwd en geassocieerd met zwarte magie. Hij wordt door de katholieke religie gezien als een dier van de duivel en de duisternis. Zijn finesse en sluwheid bij het jagen op muizen maken het tot een angstaanjagend dier voor sommigen die zelfs zo ver gaan dat ze het vervolgen en doden. Tijdens de inquisitie werd het bezit van een zwarte kat bijvoorbeeld beschouwd als een bewijs van ketterij of een pact met de duivel. Geassocieerd met heksen en tovenaars, wordt aangenomen dat het slechte spreuken met zich meebrengt. Hij wordt daarom afgeslacht als teken van toewijding aan Christus of om het lot af te weren.

Historici zijn het oneens over de impact van het doden van katten op de ontwikkeling van de Zwarte Dood. Terwijl voor sommigen de brutale terugdringing van veel kleine katachtigen ervoor zorgt dat ratten en muizen zich kunnen vermenigvuldigen en de builenpest kunnen verspreiden, vindt de pest voor anderen zijn oorsprong lang vóór de massamoorden op kleine roofdieren. In alle gevallen betekende minder katten meer knaagdieren en dus een gemakkelijkere verspreiding van de ziekte.

Als katten in kloosters blijven terwijl ze worden verzorgd, lijkt het erop dat er twee soorten katten zijn onderscheiden: katten die moeten worden gedood, vooral de zwarte, en katten die de voorkeur verdienen om ratten weg te houden.

De middeleeuwen bleven echter de moeilijkste periode voor katten, omdat deze bevorderlijk was voor de ontwikkeling van veel bijgeloof rond dit dier. Deze overtuigingen zijn blijven bestaan ​​en sommige hebben onze hedendaagse tijd bereikt. We hebben bijvoorbeeld het idee behouden dat het tegenkomen van een zwarte kat ongeluk kan brengen!

Moderne tijd (15e tot 18e eeuw): katten, gezinsleden

Vanaf 1517 maakte de protestantse Reformatie een einde aan de macht van de Kerk over de gedachten en levens van mensen. De kleine katachtige herwint zijn adel.

Het einde van de macht van de Kerk markeert de rehabilitatie van de kat

De katholieke religie wordt in twijfel getrokken, evenals haar positie ten opzichte van katten. Zo biedt de geest van de Verlichting een nieuwe kijk op de charmante kat, die wordt gerehabiliteerd en weer een gewaardeerd dier wordt.

Dankzij zeereizen verliet de kat de grenzen van Europa en verspreidde zich over de hele wereld. Op de schepen van handelaren en ontdekkingsreizigers beschermt het voedsel nog steeds goed tegen muizen en ratten. Hij reist en past zich redelijk goed aan zijn nieuwe omgeving aan. Het is geïntegreerd in gezinnen.

Schilderijen en literaire geschriften getuigen van het leven van katten in huis. Leonardo da Vinci maakte bijvoorbeeld anatomische tekeningen van katten, en sommige meesters uit de Renaissance, zoals de schilder Rafaël, verwerkten ze in schilderijen. In de literatuur plaatsen Jean de La Fontaine en zijn fabels, Cervantes en zijn beroemde Don Quixote of Jonathan Swift en zijn Gulliver’s Travels katten onder de personages die men tegenkomt. Het dier begint verschillende kwaliteiten te symboliseren, zoals vrijheid, intelligentie en onafhankelijkheid.

In Japan werd de Maneki Neko, een kleine ronde en vriendelijke kat, in de 17e eeuw het symbool van voorspoed en geluk. Het is vanwege wat het vertegenwoordigt dat het vandaag de dag nog steeds in Aziatische huizen en winkels wordt geplaatst.

Ten slotte richtte kardinaal Richelieu, een fervent kattenliefhebber, in 1642 een cattery op voor 14 van zijn kleine beschermelingen. Het zijn onder meer Turkse Angora’s en hebben elk een voornaam. Ze worden voortdurend gecontroleerd en verzorgd door hun eigen arts en 2 bedienden. Richelieu is de eerste die de kat naar een nieuwe rang verheft, vooral verwend. Hij nam ze zelfs op in zijn testament om ervoor te zorgen dat er ook na zijn overlijden nog goed voor gezorgd zou worden.

19e eeuw: de bewonderde kat, geboorte van kattententoonstellingen

In de 19e eeuw verschenen kattenshows en het concept van kattenrassen. De allereerste vond plaats in 1871 in het Crystal Palace in Londen met 170 katten. Deze gebeurtenis markeert een keerpunt in de manier waarop dieren worden waargenomen en gewaardeerd. Harrison Weir (1824-1906), kattenfokker, schilder, illustrator en schrijver, wordt beschouwd als de vader van de kattenshows. Het doel is om de diversiteit en schoonheid van dit sierlijke wezen te vieren. Zijn evenement was meteen een succes.

In 1925 werd dit soort evenement herhaald in Frankrijk, georganiseerd door de Cat Club. De kat wordt gezien als een onderwerp dat bewondering en studie waard is. We bewonderen het om zijn schoonheid en elegantie, we onderzoeken het en observeren het. Het is niet langer alleen maar een nuttige beschermer van voedingsmiddelen.

Veel kunstenaars dragen bij aan het versterken van het positieve beeld van de kat. We kunnen bijvoorbeeld Théophile Alexandre Steinlen en zijn beroemde citeren De zwarte katmaar ook de dichter Charles Baudelaire, de schrijver Colette… De kat nodigt zichzelf uit in de literatuur.

De kat begint het onderwerp te worden van wetenschappelijke en gedragsstudies. We werken ook aan de genetica ervan om rassen te ontwikkelen, gekoppeld aan het idee van normen en het creëren van stambomen. We begrijpen de psychologie van dieren steeds beter en via tentoonstellingen delen en verspreiden we kennis over hun gezondheid, welzijn en ontwikkeling.

Het bezitten van een prijswinnende kat in deze wedstrijden is een manier om uw sociale status te laten gelden. Mensen uit de high society zijn dan ook bijzonder dol op deze evenementen. Beetje bij beetje leiden de tentoonstellingen tot het op de markt brengen van alles wat rond de kleine katachtigen draait: accessoires, eten en zelfs souvenirs die verband houden met de tentoonstellingen.

De 19e eeuw transformeerde de kat daarom tot een onderwerp van bewondering, wetenschappelijk onderzoek en een symbool van sociale status.

Hedendaags tijdperk: de kat, sterdier

Tegenwoordig is de kat, met internet en sociale netwerken, een ster! Er zijn talloze ‘schattige kitten’-accounts die miljoenen views krijgen! Grappig, mooi, reiziger, knuffelig, onhandig, chagrijnig, dit dier wordt vanuit elke hoek, in elke situatie gefilmd. Er zijn talloze virale kattenvideo’s. Het is alomtegenwoordig in de digitale wereld, maar ook in de echte commerciële wereld. Sommige schrijvers hebben dit goed begrepen en kiezen ervoor om systematisch een kat op de cover van hun roman te zetten, zoals Gilles Legardinier. In de schappen trekken zijn boeken dus altijd de aandacht! Merken gebruiken deze schattige kat ook als ambassadeur, zoals Feu Vert en zijn witte kat genaamd Ramsès, Leroy Merlin in 2013 met een prachtige Brits Korthaar grijs tabby (black silver tabby), Bouygues Télécom in 2011 met zijn talrijke kittens op het puntje van technologie of Back market en de verwijzing naar de 9 levens van de kat.

Katten zijn te vinden in veel stripboeken en zijn de helden van talloze bioscoopfilms.

Tegenwoordig vertegenwoordigt de kat zowel zachtheid als intelligentie. De mysterieuze kant wekt interesse. Het is daarom perfect geschikt voor het overbrengen van emoties en boodschappen. Hij is niet langer alleen maar een huisdier, een lid van het gezin, maar hij is een echte emotionele steun geworden. Naarmate mensen steeds meer van elkaar gescheiden raken en steeds meer online verbonden raken, brengt hij zijn zachte, kalmerende aanwezigheid tot leven. Studies tonen ook het antistresseffect ervan op mensen aan, en zelfs de beschermende rol ervan voor ons cardiovasculaire systeem.

Katten- en kattenproducten zijn zo succesvol dat ze tegenwoordig wereldwijd een miljardenmarkt vormen.

Wist je dat ? In Frankrijk zijn er iets meer dan 15 miljoen katten (en 8 miljoen honden). Sinds het jaar 2000 is het aantal kleine katachtigen alleen maar toegenomen, terwijl dat van honden is afgenomen.

Ondanks te veel verlatenheid en tienduizenden ongelukkige mensen in opvangcentra, beleeft de kat een comeback in de harten van mensen in de 21e eeuw. Het wekt ons deel van licht, zachtheid en welwillendheid en brengt een echte verbinding tot stand in een steeds virtuelere wereld.

Van de oudheid tot de moderne tijd heeft de kat verschillende levens geleefd. Als vergoddelijkt subject, vervolgens gedemoniseerd en uiteindelijk weer op een voetstuk geplaatst, is hij het onderwerp geweest van talloze literaire geschriften die de evolutie van de menselijke beschaving weerspiegelen. Kattenshows uit de 19e eeuw vormden een keerpunt in de perceptie van de kat, waardoor de kat zowel een statussymbool werd als een onderwerp dat bewondering en studie waard was. Dit dier is niet alleen een metgezel van mensen, maar ook een echte spiegel van de waarden, overtuigingen en zorgen van mensen op verschillende tijdstippen.