De kangoeroe, grappig springend zoogdier, waar en hoe leeft hij?

Symbool van Australië, de kangoeroe onderscheidt zich door de sprongen die hij uitvoert om zich te verplaatsen en door de buikzak waarin zijn baby groeit. Wie is dit buideldier, wiens kudde wordt geschat op meer dan 50 miljoen in een land met 22 miljoen inwoners?

Zeer lange benen

Kangoeroes behoren tot de infra-klasse van buideldieren en tot de familie van macropodidae die 63 soorten omvat die worden gekenmerkt door de verlenging van hun benen (de oorsprong van de naam van de familie) en het vermogen om te springen. Buideldieren zijn een orde van zoogdieren waarvan de vrouwtjes een buikbuidel hebben waar de jongen na de geboorte worden vastgehouden. Er zijn 340 soorten buideldieren, waaronder alleen al in Australië ongeveer 200 soorten.

De 4 belangrijkste soorten kangoeroe

• De gigantische kangoeroe heeft een dikke vacht die grijs is maar wit op de buik. Hij meet tussen de 1.50m en 1.80m en kan tot 60 kilo wegen.
• De rode kangoeroe dankt zijn naam aan zijn kleur. Grootste levende buideldier, het kan 90 kilo wegen, voor een hoogte van 1,80 m, waaraan 1,20 m staart moet worden toegevoegd.
• De grijze kangoeroe ontleent zijn naam ook aan de kleur van zijn vacht. Hij meet tussen de 90 cm en 1,40 m en weegt 15 tot 54 kg.
• De antilopekangoeroe is kleiner dan zijn soortgenoten. Als zodanig wordt het beschouwd als een “wallaroo” (van gemiddelde grootte in vergelijking met wallaby’s). Het mannetje is rood en het vrouwtje grijs.

De kangoeroe, spectaculaire sprongen

De kangoeroe wordt gekenmerkt door lange en krachtige achterpoten, terwijl de voorpoten vrij smal zijn. Een soort vijfde poot, zijn lange en gespierde staart dient als steun tijdens sprongen die spectaculair kunnen zijn. Wanneer het buideldier moet vluchten voor een roofdier, kan het 3,30 m hoog en meer dan 9 m lang worden. Normaal gesproken zijn zijn sprongen niet langer dan 1,90 m. Daarnaast kan het dier grote afstanden afleggen met een gemiddelde snelheid van 25 km/u terwijl er al pieken van 80 km/u zijn waargenomen.

De kangoeroe, niet erg georganiseerd

Dit vreedzame dier leeft graag in een kudde van maximaal 8 of 10 individuen, waaronder een mannetje, een of meer vrouwtjes en hun jongen. Het is ook niet ongewoon om alleen groepen van twee tot drie leden of oude kangoeroes tegen te komen, omdat het buideldier geen strikte organisatie volgt in zijn gemeenschapsleven. Wanneer weilanden gedijen op regen, zijn dieren nogal individualistisch, maar worden ze kuddedieren wanneer voedsel schaars wordt door droogte. Ze verzamelen zich dan in kuddes van enkele tientallen individuen en reizen kilometers lang om de vlaktes te bereiken waar, rond waterpunten, bomen, gras en schaduw blijven.

De kangoeroe voedt zich in het verse

Alle kangoeroes zijn herbivoren en voeden zich voornamelijk met grassen (60 tot 90% van hun dieet) en kruidachtige bloeiende planten zoals alfalfa of klaver. Het rode exemplaar is vooral dol op spinifex of “stekelvarkengras” waarvan de stijve, speldenpuntige bladeren op doornen lijken. De meeste macropodids zoeken ’s nachts of in de schemering naar voedsel- en drinkplaatsen. Ze eten urenlang, tussen de zeven en tien uur per dag. De mannetjes eten gemiddeld een uur meer dan de vrouwtjes, die voedsel zoeken dat rijker is aan eiwitten, vooral tijdens periodes van droogte, en zich concentreren op de meest gunstige weiden voor de kwaliteit van hun melk. Hoewel ze behoorlijk zijn aangepast aan droge klimaten, geven kangoeroes er de voorkeur aan zich te koesteren tijdens de heetste uren van de dag.

Boksgevecht voor het paren

Bij mannen is de hiërarchie meestal gebaseerd op grootte, vooral als het gaat om het hof maken van een jonkvrouw. Kangoeroes die polygamie beoefenen (een dominant mannetje kan meer dan twintig vrouwtjes bevruchten), deze sociale organisatie genereert gewelddadige gevechten tussen rivalen die krachtige trappen met hun achterpoten uitwisselen door op hun staart te leunen. De gevechten kunnen virulent maar nooit dodelijk zijn omdat ze eindigen wanneer een van de twee strijders de handdoek in de ring gooit en besluit zich te onderwerpen.

De kleine babykangoeroe

Na de paring ontwikkelt het embryo zich eerst in het lichaam van de vrouw, in een soort zak met daarin de voedingsstoffen. Aan het einde van een draagtijd die varieert tussen 29 en 38 dagen, komt de baby ter wereld, praktisch in de staat van een foetus, met kleine afmetingen: 2 cm lang voor een massa van 1 gram. Dit kleine roze embryo zal in de buidel blijven om zijn moeder te zogen en zijn groei op een verbazingwekkende manier te voltooien en in ongeveer zes maanden tijd 3,5 kg te bereiken. Als hij zich er klaar voor voelt (ongeveer vijf maanden), komt de baby uit de buidel en heeft hij de aanwezigheid van de moeder nodig tot het spenen, rond de leeftijd van een jaar. Hij zal dan zelf beginnen te eten en zijn moeder blijven volgen. Het stadium van volwassenheid is vanaf 18 maanden.

De zak altijd vol

De reproductiewijze van kangoeroes is aangepast aan het klimaat (afwisseling van droge en regenachtige periodes). Als een vrouwtje eenmaal een jong heeft gebaard, komt er een ei vrij terwijl de eerste baby zich in een vroeg stadium nog in de buidelbuidel bevindt. Deze nieuwe eicel wordt bevrucht, maar blijft tot het volgende regenseizoen in het blastocyststadium (vroege ontwikkeling) in de baarmoeder. Het hervat zijn groei terwijl het vrouwtje haar eerste jong in de buikzak houdt. Rond de leeftijd van 5-6 maanden zal het de buidelbuidel verlaten. De tweede baby wordt geboren slechts 24 uur nadat de eerste de plaats heeft verlaten!

Verdrinken, een verdedigingstactiek

Met weinig of geen roofdieren woekert de kangoeroe op het zuidelijke continent. Alleen oude, zieke of zeer jonge exemplaren zijn de favoriete prooi van dingo’s en wilde honden. Wanneer het buideldier wordt aangevallen, past het een tactiek toe die bestaat uit vluchten naar een waterpunt waar deze goede zwemmer zal proberen zijn achtervolger te verdrinken door rechtop te blijven. Als deze methode niet werkt (waterpunt niet diep genoeg bijvoorbeeld), leunt de kangoeroe tegen een boom en duwt de aanvaller weg met krachtige trappen die fataal kunnen zijn wanneer ze hun doel bereiken. Het zoogdier wordt ook door mensen bedreigd omdat het als een plaag wordt beschouwd en voor commerciële doeleinden wordt gebruikt voor zijn vlees en huid.

Kangoeroe jagen

De kangoeroe wordt verantwoordelijk gehouden voor het vernietigen van gewassen en het veroorzaken van veel verkeersongevallen. Als reactie hierop stond de staat boeren toe om jagers te gebruiken om zwerfgroepen op hun land uit te schakelen. Als geslachte buideldieren op de markt kunnen worden gebracht voor hun vlees, koopt de agrovoedingsindustrie er steeds minder van, na campagnes van dierenrechtenorganisaties. In 2017 werden van een jachtquotum van 7,2 miljoen kangoeroes minder dan 1,5 miljoen gedood.