De Galapagos-reuzenschildpad, iconische landschildpad

Een ster van natuurdocumentaires, de gigantische Galapagos-schildpad is in meer dan één opzicht een iconisch reptiel. Eerst door zijn spanwijdte – het recordgewicht bedraagt ​​422 kg – en vervolgens door zijn lange levensduur: tot wel twee eeuwen! Portret van een oude dame met een kalm karakter.

Galapagos reuzenschildpad identiteitskaart

De Galapagos-reuzenschildpad (Chelonoidis nigra), ook wel olifantsschildpad genoemd – vanwege zijn enorme poten – is een reptielensoort die behoort tot de familie Testudinidae. Het dier vormt een geslacht dat is onderverdeeld in tien soorten die zo nauw verwant zijn dat veel wetenschappers ze beschouwen als ondersoorten van Chelonoidis nigra. De grootste schildpad ter wereld, hij is gemiddeld 1,50 tot 2,20 m lang. De mannetjes, bijzonder massief en zwaar, wegen tot 250 kg tegen ongeveer 50 kg voor de vrouwtjes.

Galapagos-reuzenschildpad: schubben en stekels

De Galapagos-reuzenschildpad heeft een groot, dik schild dat bestaat uit grote schubben, terwijl de achterkant en buikzijde kleinere schubben hebben. Net als zijn hele lichaam vertoont zijn kuras een grijze tot groene kleur met zwarte highlights. Het reptiel heeft een grote kop, een scherpe snavel, een krachtige kaak, een lange nek, een korte staart en grote poten met sterke klauwen. Het mannetje is versierd met een concave plastron (plat bij het vrouwtje) en zijn rugkam met stevige stekels is imposanter.

Negen eilanden voor de Galapagos-reuzenschildpad

De Galapagos-reuzenschildpad is endemisch voor de Galapagos-archipel, (provincie Ecuador), in de Stille Oceaan. Elk van de ondersoorten leeft op een van de negen eilanden van de archipel, waar het halfopen omgevingen, droge en struikachtige savannes en open tropische bossen bezoekt. Het grootste deel van het jaar bewoont het reptiel de vochtige hooglanden en de zijkanten van vulkanen waar de nachttemperatuur soms daalt tot -10°C. In het regenseizoen trekt de Galapagos-reuzenschildpad naar de vlaktes aan de voet van de bergen om te grazen op het malse gras.

De Galapagos-reuzenschildpad, dol op fruit

De reuzenschildpad van de Galapagos is herbivoor en plantenetend en eet bijna alle planten die zijn pad verspreiden. Het menu bestaat voornamelijk uit kruiden, bladeren, korstmossen, varens, waterplanten, bessen, wilde vruchten (guaves, meloenen, sinaasappels, bananen, appels, druiven…). Zonder tanden snijdt hij voedsel met zijn scherpe snavel. Om gehydrateerd te blijven, drinkt de gigantische Galapagos-schildpad dauw en plantensap, maar kan hij maandenlang overleven zonder te drinken. Om dit te doen, transformeert het het vet dat zich onder zijn schaal bevindt in water. Als hij echter een vijver of een beek vindt, zal hij snel en overvloedig drinken en het water in zijn blaas en nek opslaan.

Modderbad voor de Galapagos-reuzenschildpad

Het reptiel is een koudbloedig dier en regelt zijn lichaamswarmte (tussen 25 en 30°C) in functie van de omgevingstemperatuur. Zo is de Galapagos-reuzenschildpad over het algemeen ’s ochtends en’ s avonds actief en rust dan in de schaduw en koel in de middag. Uitgerust met een zeer zware schaal en korte poten, beweegt het dier langzaam, met een gemiddelde snelheid van minder dan 0,50 km/u, en stopt het om te eten, te rusten of te baden. De Galapagos-reuzenschildpad biedt zichzelf dus modderbaden aan of gaat in ondiep water liggen om zichzelf te thermoreguleren en zich te ontdoen van parasieten, zoals teken.

Mannetjesgevecht in de Galapagos-reuzenschildpad

Dit gezellige dier leeft meestal in groepen van 20 tot 30 individuen van alle leeftijden. Bijeenkomsten zijn vooral frequent tijdens de migratieperiode. Tijdens het paarseizoen kunnen er echter gewelddadige gevechten plaatsvinden tussen mannetjes waarbij rivalen elkaars hoofd en nek proberen te bijten. In werkelijkheid zijn de onafgemaakte slagen meer pogingen om te intimideren dan een echte intentie om te kwetsen. Een tegenstander die op zijn rug ligt, riskeert zijn leven omdat zijn organen op zijn longen drukken en hem verhinderen te ademen. Hij zal dan krachtig met zijn benen moeten schudden om zijn schelp zo snel mogelijk te laten zwaaien en omdraaien. De verliezer zal de nederlaag toegeven door met gebogen hoofd te vertrekken.

Galapagos-reuzenschildpad: incubatie in het zand

De Galapagos-reuzenschildpad broedt het hele jaar door met een piek tussen januari en augustus. Na de paring migreert het vrouwtje naar zandgebieden nabij de kust. Om het nest te bouwen kiest ze een zonnige plek en graaft ze met haar achterpoten de grond om. Tussen de 2 en 15 eieren worden in het gat van ongeveer 30 cm diep gelegd, dat het vrouwtje vervolgens zal cementeren met een modder van aarde en haar urine. Eenmaal gedroogd, zal deze modderbedekking het broed beschermen tegen uitdroging en roofdieren. De incubatietijd duurt 120 tot 240 dagen, afhankelijk van de klimatologische omstandigheden. Namelijk dat de interne temperatuur van het nest het geslacht van het embryo bepaalt.

Kleine Galapagos-reuzenschildpadden

Bij het uitkomen zijn deze toekomstige reuzen volledig zwart en erg klein: hun gewicht varieert van 80 tot 150 g voor een grootte die 60 mm kan bereiken. Sommigen zullen een maand nodig hebben om zich uit te graven en eindelijk de open lucht te leren kennen. In de steek gelaten door hun ouders die hun dagelijkse activiteiten hebben hervat, moeten pasgeborenen onafhankelijk zijn, voor zichzelf zorgen om in hun behoeften te voorzien en zich bij de volwassenen in de hooglanden voegen. In deze fase van hun leven zijn de jongen erg kwetsbaar voor roofdieren. Hun groei is snel: ze bereiken bijna 70 cm na 18 maanden en overschrijden 1 m rond 3 jaar. Daarna vertraagt ​​de ontwikkeling en bereiken de juvenielen hun geslachtsrijpheid tussen de 20 en 25 jaar.

De Galapagos-reuzenschildpad, meer dan een eeuw oud

Als de volwassen schildpad geen vijanden kent, zijn de jongen en de eieren de prooi van de Galapagosbuizerd (het enige natuurlijke roofdier) en van door de mens geïntroduceerde dieren: de hond, de kat, het varken en de rat. Het reptiel wordt al lang gebruikt als een overvloedige en gemakkelijk toegankelijke voedselbron door zeelieden en eilandbewoners. Toen ze in de 16e eeuw werden ontdekt, werd het aantal geschat op 250.000 individuen, vergeleken met 15.000 vandaag. Het verlies en de achteruitgang van zijn leefgebied (toerisme, klimaatverandering) behoren tot de belangrijkste bedreigingen die vandaag de dag voor het dier wegen. De soort wordt met uitsterven bedreigd en ondersoorten zijn al uitgestorven zoals Chelonoidis abingdonii. Dankzij beschermingsprogramma’s neemt de wereldpopulatie van Galapagos-reuzenschildpadden momenteel toe. De levensverwachting van dit iconische reptiel is 150 tot 200 jaar in het wild.