De bultrugwalvis, indrukwekkend als hij uit het water komt

De lengte van de bultrugwalvis en zijn enorme borstvinnen transformeren zijn sprongen in echte acrobatische shows. Maak kennis met een tandeloze walvisachtigen die met wijd opengesperde bek honderden vissen in één keer doorslikt.

De bultrugwalvis kromt zijn rug

De bultrug (megaptera novaeagliae) maakt deel uit van de balenopteriden – ook wel rorquals genoemd – een familie van baleinwalvissen, die zich onderscheiden door groeven die van de keel naar de buik lopen. Gedoopt New England walvis in 1756 door de Franse zoöloog Mathurin Jacques Brisson, werd het dier aan het begin van de 19e eeuw omgedoopt tot bultrugwalvis, in verwijzing naar zijn anatomie. Inderdaad, voordat hij gaat duiken, rondt de bultrug zijn rug heel duidelijk boven het wateroppervlak. De soort vertoont een seksueel dimorfisme op het niveau van de grootte: het mannetje is 11 tot 13 m lang, terwijl het grotere vrouwtje tussen de 12 en 14 m meet, met exemplaren van meer dan 15 m voor een gewicht van 40 ton!

Knobbeltjes op de bultrugwalvis

De bultrugwalvis heeft een enorm lichaam, zwart op de rug en witachtig op de buik. Het hoofd en de onderkaak bedekken kleine haarzakjes die kenmerkende knobbeltjes van de soort vormen. Een beetje zoals een blaasbalg, vergemakkelijken de groeven van de walvisachtigen het openen van zijn bek, die 270 tot 400 baleinen omvat. Zijn staart – zwart van boven, wit van onder – is groot en krachtig, terwijl zijn rugvin vrij klein is. Zijn enorme borstvinnen hebben een witte kleur bij de bultruggen van de Atlantische Oceaan en vrij donker bij die van de Stille Oceaan.

De adembenemende sprong van de bultrug

Op video vastgelegd, zijn de sprongen van de bultrug echt indrukwekkend. De beweging wordt bijzonder spectaculair gemaakt door de grootte van het dier, dat tot de grootste walvissen ter wereld behoort. Een maat vergroot met borstvinnen die een derde van de lengte van zijn lichaam kunnen meten, veel meer dan bij andere walvisachtigen. Om zijn prestaties te leveren, stijgt de bultrug met hoge snelheid uit het water, als een raket, om luidruchtig op zijn zij, rug of buik te vallen. Tijdens het broedseizoen omvat de baltsvertoning bijna verticale sprongen die soms 5 m hoog bereiken en met de vinnen over het water fladderen die een kilometer lang zichtbare spatten produceren. Wanneer het zoogdier weer boven water komt en lucht uit de longen verdrijft, veroorzaakt de ontploffing een bloemkoolvormige wolk die tot 3 m hoog kan worden. Volgens sommige wetenschappers vereist dit gedrag de maximale kracht die een walvis kan uitoefenen.

De bultrugwalvis, een trekkende soort

De drie grootste populaties bultruggen bevinden zich in de Noord-Atlantische Oceaan, het zuidelijk halfrond en de noordelijke Stille Oceaan. Frequent in alle oceanen en zeeën van de wereld, gelegen tussen de 60e breedtegraad zuid en de 65e breedtegraad noord, de soort is afwezig in het oostelijke deel van de Middellandse Zee. Afgezien van de bultrugwalvis uit de Perzische Golf, die daar het hele jaar door verblijft, kan de migrerende walvisachtige 25.000 km per jaar afleggen. In de zomer bezoekt hij koele wateren waar voedsel overvloedig aanwezig is en in de winter neemt hij tropische of subtropische wateren in beslag om te broeden en te baren. Tijdens zijn bewegingen rust het zoogdier nauwelijks en overleeft het dankzij zijn lichaamsvetreserves.

Vis heel doorgeslikt

Bij de bultrugwalvis vervangt de balein de tanden. Deze eigenschap die baleinwalvissen gemeen hebben, moedigt hen aan om klein voedsel te consumeren – in verhouding tot hun grootte – omdat ze niet kunnen malen of kauwen. Het zoogdier voedt zich voornamelijk met krill, inktvis, kleine schaaldieren, plankton, maar ook met kleine vissen zoals haring, lodde, makreel, schelvis, zandlans, zalm… school vissen met hun mond wijd open, honderden prooien overspoelend eenmaal. De bultrugwalvis weet ook hoe hij zijn voedseldoelen moet verdoven door met zijn borstvinnen in het water te fladderen.

Tijdelijke vriendschap voor de bultrug

De sociale organisatie van de bultrugwalvis is vrij flexibel. Individuen wonen vaak alleen, maar sluiten zich af en toe aan bij tijdelijke groepen. Tijdens een schelpdier- of visjacht kan een tijdelijke bijeenkomst worden gevormd. Gemeenschappen die enkele maanden of meerdere jaren duren, blijven uitzonderlijk. Wat betreft de drie populaties bultruggen die over de planeet verspreid zijn, ze hebben geen interactie met elkaar. Een reden voor de onzekerheid van relaties is de intense rivaliteit tussen mannen. Hun concurrentie blijkt hevig te zijn, vooral tijdens de paartijd. Rivalen verzamelen zich rond een vrouw en houden zich bezig met pesterijen en houdingen om dominantie te demonstreren. De polygame man gaat indien nodig de fysieke confrontatie aan en moet inderdaad elk jaar vechten om zich het recht op paring toe te eigenen.

De bultrugwalvis, een grote baby

Aan het einde van een draagtijd die bijna een jaar duurt, wordt een kalf geboren van iets meer dan 4 m lang en ongeveer 700 kg zwaar. De kleine voedt zich met zeer rijke moedermelk, die tot 50% vet bevat, om een ​​dikke vetlaag op te bouwen die hem beschermt tegen de kou. Zijn moeder verzorgt hem gedurende 5 tot 7 maanden, gedurende welke tijd ze weinig of helemaal niet voedt, om dicht bij de oppervlakte te blijven en ervoor te zorgen dat haar nakomelingen kunnen zuigen, normaal kunnen ademen en niet worden aangevallen door roofinsecten. De walvisachtige kan zich voortplanten vanaf de leeftijd van 5 jaar, wanneer hij zijn bijna definitieve grootte heeft bereikt en zijn moeder hem jachttechnieken heeft geleerd en de reflexen die hij moet aannemen in geval van gevaar.

De bultrugwalvis gered in extremis

De walvisachtigen kennen maar één roofdier – de orka – waar hij vaak vanaf kan komen en over het algemeen bezwijken alleen de jongen voor aanvallen. Tijdens de 20e eeuw decimeerde de jacht 90% van de bevolking van bultruggen die werden gewaardeerd om hun vlees, leer en blubber. In de jaren 1830 waren er wereldwijd ongeveer 27.000 individuen, terwijl er in 1950 nog maar 450 over waren.In 1986 voerde de Internationale Walvisvaartcommissie een moratorium in om het dier te redden. Daarna herstelden de populaties zich langzaam en de soort is nu geclassificeerd als “minst bezorgd” door de International Union for Conservation of Nature (IUCN). De bultrug is echter niet buiten gevaar, want in 2019 hervatte Japan de commerciële walvisjacht na een onderbreking van dertig jaar. De levensduur van de bultrugwalvis is 40 tot 50 jaar.