Boor, aap tussen baviaan en mandril

De boor is een van de meest verkeerd begrepen soorten primaten, overschaduwd door de faam van zijn neef de mandril. Oorspronkelijk afkomstig uit West-Afrika, is het een soort die met uitsterven wordt bedreigd vanwege de intensieve stroperij waaraan het lijdt. Wie is de boor? Wat is zijn manier van leven? En hoe wordt de strijd om het behoud ervan georganiseerd? Antwoorden.

Een aap met de lichaamsbouw van een bedrieger

De boor is een soort aap in de orde Primaten, familie Cercopithecidae, die ook makaken en mandrillen omvat. De gelijkenis met de laatste en met de baviaan is nogal opvallend. Het heeft een langwerpige snuit, omgeven door zwarte benige richels. Zijn gezicht is zwart met een witte kroon rond het hoofd en een rode huid onder de mond. Zijn vacht is bruin of zwart en zijn billen zijn rood. De vrouwtjes meten tussen de 50 en 65 centimeter voor 10 tot 20 kg, terwijl de mannetjes dichter bij de 65 tot 95 centimeter zijn voor 20 tot 30 kg. Zijn staart meet slechts 10 tot 15 centimeter en is niet grijpbaar, wat betekent dat hij ongrijpbaar is.

De gelijkenis met de baviaan is alleen esthetisch. Als de laatste in droge of rotsachtige omgevingen leeft, leeft de boor in West-Afrika, in meer tropische, bergachtige streken of in de prairies. De dril is een alleseter en voedt zich met bladeren, wortels, fruit, gras, zaden, Insecten en zelfs bloemen. Een aap genaamd “semi-aards”, hij blijft alleen overdag op de grond om zijn zoektocht naar voedsel te bevredigen. Hij klimt dan in de bomen om daar te overnachten of bij gevaar bij nadering.

De Drill-levensstijl

Zoals veel apen is de boor een kuddedier, wat betekent dat hij in een kudde leeft. Hij is echter erg sociaal en geen territoriaal dier. Hij kan perfect dezelfde ruimte delen met één of meerdere andere boorstammen. Zijn harem bestaat uit één dominant mannetje, meerdere vrouwtjes en jonge individuen. Het mannetje waakt over de vrouwtjes en zorgt voor hun veiligheid. Tijdens de bronstperiode wordt de plaats van het dominante mannetje regelmatig in twijfel getrokken door jonge mannetjes. Er kunnen dan vrij virulente gevechten plaatsvinden.

Vanaf 3 jaar voor het vrouwtje en vanaf 5 jaar voor het mannetje is geslachtsrijpheid bereikt. Na een draagtijd van 6 tot 7 maanden baren de vrouwtjes tussen december en april alleen een kleine aap en kunnen ze zich gemiddeld om de twee jaar voortplanten. Er volgt een speenperiode van 6 tot 12 maanden. De kleine vrouwtjes blijven in de groep, terwijl de kleine mannetjes een nieuw thuis zoeken zodra ze geslachtsrijp zijn.

Tot slot, om de groepscohesie te bevredigen, beoefent drill ontluizen. Dit proces bestaat uit de realisatie van het toilet tot een van zijn soortgenoten. Wederzijdse verzorging wordt dagelijks uitgevoerd en negeert hiërarchische posities binnen de groep.

De gevaren van stroperij bedreigen de oefening

Het natuurlijke roofdier van de volwassen boor is het luipaard, dat hem voortdurend achtervolgt. Jongere oefeningen worden ook bedreigd door pythons en roofvogels. In een wilde en natuurlijke omgeving wordt elk roofdier zelf opgejaagd door een groter roofdier dan hijzelf. Het is de natuurlijke cyclus van het leven.

Het echte bedreigende roofdier voor de hele boorsoort is daarentegen de stroper. Als zijn levensduur ongeveer veertig jaar in gevangenschap is, zal hij in het wild slechts 15 tot 20 jaar zijn, wanneer hij de meedogenloze achtervolging van stropers overleeft. De boor is een van de meest bedreigde apensoorten ter wereld, zo niet de meest bedreigde van alle Afrikaanse primaten, waarvan de staat van instandhouding naar schatting met uitsterven wordt bedreigd.

Helaas wordt er zwaar op gejaagd in delen van West-Afrika, waar het als eetbaar bushmeat wordt beschouwd, en zijn natuurlijke habitat wordt aangetast door mensen, waardoor zijn hulpbronnen uitgeput raken. Aanwezig in een zeer beperkt gebied van Afrika, dat zich uitstrekt over Kameroen, Niger en het eiland Bioko dat tot Equatoriaal-Guinea behoort, zijn er nog maar een paar duizend boormachines over in de wereld. Veel minder bekend dan zijn neef de mandril, is slechts één structuur in Niger gewijd aan de studie en de strijd voor het behoud ervan.

Een paar woorden over stropen in Afrika

Laten we een paar regels uitweiden over de helaas erkende stroperij in Afrika. Gejaagd om opgegeten te worden of om in de illegale handel terecht te komen, worden bepaalde soorten met uitsterven bedreigd en wordt de natuurlijke cyclus van predatie in twijfel getrokken, die gevolgen heeft voor de hele voedselketen. Olifanten, neushoorns, mensapen en grote katachtigen zijn de meest bedreigde diersoorten op het Afrikaanse continent, maar ook vele andere diersoorten worden over de hele wereld bedreigd, vanwege hun huid, hun hoorns of om als attractie te dienen.

Voorbij is het beeld van de jager in koloniale kledij die op eigen risico door de savanne zwerft. Nu zijn stropers doorgewinterd, gebruiken ze kalasjnikovs en nachtkijkers en vernietigen ze indien nodig alle omringende fauna en flora om hun doel te bereiken. Ze reizen per vrachtwagen en zelfs per helikopter, waarbij ze het verbod om over beschermde gebieden te vliegen negeren. Geconfronteerd met een georganiseerde bendehandel en over het algemeen onvoldoende beleid in de strijd tegen stroperij en de illegale handel in bedreigde diersoorten, groeit deze plaag, en het is een echt parallel ondergronds netwerk dat slechte internationale douanediensten achterlaat. Met bijna 160 miljard euro aan inkomsten per jaar is de handel in beschermde soorten een van de meest lucratieve illegale activiteiten, net na drugshandel en wapenhandel.

Niet genoeg om te bogen op een onberispelijke houding in Frankrijk. De illegale handel in beschermde reptielen explodeert, net als die van allerlei soorten vogels, en in het bijzonder het roodborstje of de ortolaan.

Het behoud van boor in Europa

In Europa leven zo’n zestig drilboren, geboren in gevangenschap in dierentuinen of natuurgebieden. Bedreigd, deze soort is opgenomen in het Europese kweekplan met als doel voortplanting voor het behoud van de soort. De kleine populatie in gevangenschap vormt een reproductieprobleem, met name inteelt, wat het risico op hart-, hersen- en genetische misvormingen verhoogt. De stamboom van de dril wordt dan vervormd. Helaas maakt het leven in gevangenschap het voor hen onmogelijk om opnieuw te worden geïntroduceerd in de natuurlijke omgeving waar ze niet zouden overleven en waar ze opgejaagd en vervolgd zouden blijven door stropers.