Bestaat de vliegende eekhoorn echt?

Je bent vast wel eens een eekhoorn tegengekomen. Hij kan elegant van tak naar tak springen, maar heeft geen vleugels. Er zijn echter veel “vliegende” eekhoorns. Maar deze term is niet nauwkeurig omdat hij niet één maar meerdere dieren aanduidt, die overeenkomen met zeer verschillende soorten. Om de situatie op te helderen, maakt dit artikel de balans op van de wereld van vliegende eekhoorns.

Een beetje classificatie…

Om je weg te vinden en te begrijpen wie deze dieren zijn, is het noodzakelijk om de classificatie te herzien.

Zoogdieren (die een klasse van dieren zijn) zijn onderverdeeld in verschillende families. Onder deze zijn de sciuriden. De naam van deze familie is samengesteld uit de Griekse termen σκιά, skiá, schaduw, en οὐρά, ourá, staart. Al deze dieren hebben een dikke staart die in de schaduw kan staan. Er zijn in totaal 285 soorten die verspreid zijn over alle continenten, met uitzondering van Australië en Antarctica.

Wij onderscheiden:

• sciuriden, waaronder boomeekhoorns (die je kent) en grondeekhoorns zoals marmotten,
• en de pteromyines, de echte vliegende eekhoorns.

Alle dieren die “vliegende eekhoorns” worden genoemd, hebben een huidmembraan dat patagium wordt genoemd. Deze term wordt ook gebruikt om te verwijzen naar het membraan waaruit de vleugels van vogels en vleermuizen bestaan. Bij vliegende eekhoorns verbindt het de voor- en achterpoten.

echte vliegende eekhoorns

Echte vliegende eekhoorns bewegen door te springen, vergelijkbaar met een boomeekhoorn, maar ook door te glijden, waarbij de staart als roer fungeert. Deze dieren komen voor in de bossen van Zuidoost-Noord-Amerika, van Canada tot Mexico, maar ook in Azië.

Onder hen zijn de vliegende eekhoorns. De vliegende eekhoorn of Glaucomys sabrinus, komt vooral veel voor in de Verenigde Staten en Canada, waar het assapan kan worden genoemd. De onderkant van zijn lichaam is wit, terwijl de bovenkant grijsbruin is. Hij is tussen de 25 en 30 cm lang, inclusief staart van 11 tot 14 cm, en weegt tussen de 113 en 185 g. Het kan glijden over een afstand van 50 meter. Het wordt meestal gevonden in gemengde bossen of naaldbossen.

Zoals veel dieren die ’s nachts leven, is de manier van leven van de grote palotouche lang een grote vraag gebleven. Onlangs werd ontdekt dat het in wezen mycofaag is, dat wil zeggen dat paddenstoelen het grootste deel van het menu uitmaken, voornamelijk in de herfst en winter. De aard van het voedsel voor de lente en de zomer moet nog worden gespecificeerd.

De familie Anomaluridae

Anomalurids zijn alleen te vinden in de bossen van equatoriaal Afrika. Net als echte vliegende eekhoorns zijn het knaagdieren die zijn uitgerust met een patagium dat de voor- en achterpoten met elkaar verbindt. Ze hebben echter ook een grote kraakbeenachtige uitloper bij de elleboog, die lijkt op een doorn, waardoor ze lateraal extra oppervlak kunnen ontwikkelen. Dit is waarschijnlijk de reden waarom ze efficiënter glijden dan echte vliegende eekhoorns, aangezien ze in staat zijn om gewoonlijk 100 meter afstand af te leggen en zelfs 250 meter te bereiken in een enkele vlucht.

Ze hebben nog een ander kenmerk: hun staart is voorzien van een dubbele rij schubben aan de basis, aan de grondzijde. Ze worden gebruikt om vallen te voorkomen wanneer ze vorderen door reeksen sprongen langs de bomen. Deze uitrusting wordt aangevuld met klauwen ter hoogte van de vingers, vergelijkbaar met die van een kat. Daarom zijn deze dieren ook uitstekende klimmers.

Net als echte vliegende eekhoorns zijn ze nachtdieren en hebben ze veel te onthullen over hun levensstijl. Maar we weten dat ze in groepen van honderd individuen in de holte van een boom kunnen leven.

Opgemerkt moet worden dat de familie Anomaluridae één soort heeft, de Zenkerella-insignis, die geen patagium heeft. Het leeft in het bladerdak van Kameroen en Gabon.

Vals vliegende eekhoorns

De vliegende galeopithecus (Cynocephalus volans) is een klein boomzoogdier dat ook een patagium heeft waardoor het van boom naar boom kan glijden. Het leeft in de Filippijnen en, met Temminck’s galéopithecus of Galeopterus variegatus (Indonesië, Thailand, Maleisië en Singapore), vertegenwoordigen de enige twee soorten Dermoptera. Deze herbivoren, ook wel colugos genoemd, zijn beter bekend als “vliegende maki’s”. Hoewel hun lichaam slechts 30 cm lang is, kan hun patagium voor een gewicht variërend tussen 1 en 2 kg een breedte van 60-70 cm vertegenwoordigen en kunnen ze meer dan 145 meter lang vliegen. Alle vier de poten zijn even groot en de tenen met zwemvliezen dragen lange, gebogen, puntige klauwen.

Ons overzicht van de wereld van vliegende eekhoorns kan niet compleet zijn zonder de suikerzweefvliegtuig (Petaurus breviceps), een klein buideldier dat leeft in het oosten en noorden van Australië, maar ook in Nieuw-Guinea en de Bismarck-archipel. Hij meet 16 tot 20 cm en heeft een staart die iets langer is dan het lichaam. Het gewicht varieert tussen 80 g en 165 g. Hij heeft grote rechte oren en vooral grote donkere en glanzende ogen. Door hun patagium kunnen ze meer dan vijftig meter glijden. Het voedt zich met hars en boomsap, nectar, stuifmeel en levende Insecten. Zijn communicatiemiddelen zijn gevarieerd, blaffen, fluiten en zoemen, maar ook de verspreiding van geuren, misselijkmakend voor een menselijke neus. Zijn schattige uitstraling trekt echter de verlangens naar bezit aan en dit wilde dier kan helaas opgesloten zitten in een kooi. Het is echter een heel slecht idee, rekening houdend met zijn zeer specifieke behoeften en zijn leefomgeving, ver verwijderd van wat het mogelijk is om hem thuis te bieden.