Bernard De Aardse Kluizenaar: Wie Is Hij? Waar Woont Hij ?

De meest fascinerende dieren zijn niet altijd de meest opvallende. Terrestrische heremietkreeften zijn een van die nogal discrete kleine schaaldieren die toch een groot aanpassingsvermogen hebben kunnen tonen. Ons artikel wil je meenemen in de intimiteit van deze dieren om ze eindelijk alle aandacht te geven die ze verdienen.

Het zachte lichaam van de terrestrische heremietkreeft

De terrestrische heremietkreeften vormen een familie op zich: die van de Coenobitidae. Deze term is gebouwd op twee Griekse wortels, koino’s wat betekent “gemeenschappelijk” en bios wat “leven” betekent. Dit zijn geleedpotige schaaldieren die iets te fascineren hebben, zowel wat betreft hun biologie als hun manier van leven. Ze onderscheiden zich van hun zeemansneef die dezelfde naam draagt.

De morfologie van terrestrische heremietkreeften doet denken aan die van krabben omdat ze, net als zij, vijf paar poten hebben, waarvan het eerste paar eindigt in twee klauwen. Maar ze onderscheiden zich door hun zachte buik, zonder schaal. Dit deel van hun lichaam is de plaats van reserves (opslag) en metabolische reacties, spijsverterings- en voortplantingsorganen.

De kleur van hun lichaam kan per persoon variëren en we vinden grijs, rood, roze, wit, geel, zwart of zelfs blauw.

De terrestrische heremietkreeft en zijn beroemde schelp

Het zachte lichaam is een kwetsbaarheid die terrestrische heremietkreeften ertoe brengt de strategie te volgen die hen kenmerkt: ze kiezen ervoor om schuilplaatsen te bezetten die hun veiligheid kunnen garanderen, voornamelijk buikpotige schelpen, maar soms sponzen of bamboe, afhankelijk van de soort en de omgeving.

Ze kiezen niet zomaar een lege huls. Het kan gebeuren dat ze eerst de bewoner moeten verslinden. De schaal wordt niet voor de hele levensduur verworven omdat het lichaam groter wordt naarmate het ouder wordt. Men kan ook een zogenaamde “vakantieketting” observeren: een bepaald aantal heremietkreeften verzamelt zich rond een lege schaal waarvan de ruimte overeenkomt met het lichaam van de grootste van hen. Zodra de verandering van de grotere is voltooid, gaat elk over in de schaal van de ander, waarbij de kleinere leeg blijft.

Lees verder: De meikever: wie is dit insect? Hoe leeft hij?

Een erfenis van hun vroegere zeeleven, ze hebben kieuwen. Maar ze zijn veranderd om zich aan te passen aan de ademhaling van de aarde. Ze bevinden zich tussen het vierde en vijfde paar poten. Het membraan waaruit ze bestaan is dun en rijkelijk gevasculariseerd om de gasuitwisseling te bevorderen. De bevochtiging van de kieuwen wordt bevorderd door de aanwezigheid van klieren stroomopwaarts, maar deze zijn niet voldoende en het dier moet in de buurt van een waterpunt leven. Simpele gaten gevuld met water of plassen kunnen genoeg zijn voor hem om te baden. Hierdoor worden terrestrische heremietkreeften meestal gevonden in de buurt van stranden, in mangroven, kustbossen, zandduinen of dichtbegroeide gebieden. Het feit dat ze zich in een schelp bevinden, stelt ze ook in staat om ze zo lang mogelijk uit het water vochtig te houden.

Waar worden terrestrische heremietkreeften gevonden?

Hoewel gekwalificeerd als terrestrisch, hebben deze schaaldieren nog steeds een vochtigheidspunt nodig (we hebben het meer hierboven, om regelmatig hun kieuwen te bevochtigen). Maar ze hebben ook vrij hoge temperaturen nodig. Terrestrische heremietkreeften komen daarom voornamelijk voor in tropische en subtropische gebieden van de wereld. Er zijn verschillende soorten. Bijvoorbeeld:

DE Coenobita rugosus (meest voorkomend) gevonden in de Indische Oceaan, de Stille Oceaan, de Filippijnen, Maleisië, Indonesië, China, Japan, Mauritius, Madagaskar, Mayotte, de Seychellen, Australië, Fiji…;
DE Coenobita clypeatusook wel de Caribische Heremietkreeft genoemd;
DE Coenobita perlatus gevonden in Zuid-Pacifische eilanden, Australië bij Barrier Reef;
DE Coenobita brevimanus, gevonden van de kusten van Oost-Afrika (Tanzania, Zanzibar, Kenia …) tot aan de Stille Oceaan. Het is de grootste soort landheremietkreeften;
DE Coenobita variabilisendemisch in Australië, alleen aanwezig in het noorden van het eiland, van de Golf van Exmouth tot het noorden van Queensland.

Lees verder: Krab of Dungeness-krab: wie is het? Hoe leeft hij?

Wat betreft de eerste, de Coenibita rugosus, is aangetoond dat het vocht uit zand kan halen, mits het verzadigd is met water. Opgemerkt wordt dat hun groei vaak groter is dan bij andere soorten. Dit zou kunnen worden verklaard door het feit dat, levend in dichte oerwouden, het voedsel waartoe ze toegang hebben, rijker zou zijn. Deze omgeving zou ook meer beschermend kunnen blijken te zijn, waardoor een betere groei wordt bevorderd. Tijdens de droge seizoenen, de Coenobita rugosus beweegt niet ver van de kust, terwijl het de rest van de tijd tot 300 meter landinwaarts kan zinken. Als het te warm is, graaft hij zich in een vochtige ondergrond in om daar de dag door te brengen en komt hij pas ’s nachts naar buiten.

Het dieet van de terrestrische heremietkreeft is natuurlijk afhankelijk van zijn omgeving. Maar over het algemeen is het omnivoor en detritivoor. Het kan dode bladeren consumeren, maar ook fruit, algen, plantenresten, Insecten, ongewervelde dieren of zelfs lijken.

De ogen van de heremietkreeft

De schelp van de heremietkreeft trekt de aandacht. Dit is echter lang niet zijn enige curiositeit. Zijn ogen zijn niet minder geweldig. Ze zijn samengesteld uit meerdere facetten (elk facet komt overeen met een enkel oog). Dit geeft hem een gesegmenteerd zicht dat soms “mozaïek” wordt genoemd. Dit geeft deze dieren een zeer hoge gezichtsscherpte en een bijzondere gevoeligheid voor bewegingen. De algehele vorm van de ogen verschilt per soort: het is vaak rond of buisvormig. Ze worden gedragen door mobiele steeltjes waardoor ze in verschillende richtingen kunnen worden georiënteerd.

Lees verder: Hoe bouw je een egelhut voor de tuin?

De voelsprieten van de heremietkreeft,

De voelsprieten van de terrestrische heremietkreeft zijn niet minder verbazingwekkend dan zijn ogen. Dit dier heeft middenantennes, ook wel antennules of eerste paar antennes genoemd. Ze laten het dier eten proeven, voelen en ruiken, maar ook de aanwezigheid van zoet water of zeewater voelen, of communiceren met zijn soortgenoten. Deze antennes zijn constant in beweging wanneer het dier actief is. Aan de basis van elke antennule bevinden zich urineblazen die slechts een zeer kleine hoeveelheid urine produceren. Terrestrische heremietkreeften hebben een tweede paar antennes of laterale antennes waarvan de functies vrij gelijkaardig zijn. Ze zijn beter zichtbaar omdat ze langer zijn en verder buiten de schaal liggen.

Voortplanting bij de heremietkreeft

Talrijk Coenobitae bereiken hun geslachtsrijpheid rond de leeftijd van 2 jaar. We kunnen er echter enkele waarnemen die zich eerder voortplanten. Dieren nemen hun toevlucht als de omgeving minder gastvrij is. Door de levenscyclus te verkorten, kan het voortbestaan van de soort worden gegarandeerd, zelfs wanneer onderdak en voedselbronnen schaars zijn.

Het mannetje brengt zijn sperma over op het vrouwtje. Om dit te laten gebeuren, moeten beide partners wat meer uit hun schulp komen. Als de paring op het land plaatsvindt en de ontwikkeling van de eieren begint, zullen de larven vrij snel naar de zee migreren, maar de soort die het verst van de zee verwijderd is, zal dichter naar de zee zijn getrokken om zich voort te planten. De bewegingen van de larven lijken te worden beïnvloed door de maancyclus en die van de getijden. De leg vindt plaats tussen mei en oktober, afhankelijk van de locatie. Dit is meestal het regenseizoen.