Argentijns gordeldier of dwerggordeldier

Argentinië is de thuisbasis van een van de meest ongrijpbare diersoorten ter wereld: het stompe gordeldier. Dit nachtelijke zoogdier, gekleed in een roze schelp en een zijdeachtige witte vacht, brengt het grootste deel van zijn tijd ondergronds door. Het Argentijnse dwerggordeldier is meer dan discreet en zo bang dat hij het leven in gevangenschap niet ondersteunt omdat het te gestrest is. Laten we dit kleine Zuid-Amerikaanse wezen ontdekken wiens mores nog steeds een groot deel van het mysterie verbergen.

Wie is het afgeknotte gordeldier?

Behorend tot de dasypodidae-familie, het afgeknotte gordeldier (Chlamyphorus truncatus) wordt ook wel het Argentijnse dwerggordeldier of afgeknotte chlamydophore genoemd. Het is de enige bekende soort van het geslacht chlamyphorus. Het moet bekend zijn dat de gordeldieren tegenwoordig de laatste vertegenwoordigers zijn van de orde van de cingulata. Deze dieren hebben een sterk aanpassingsvermogen getoond omdat ze al in het Pleistoceen leefden (van 2 miljoen jaar tot 11.700 jaar v. Chr.) naast de 3 m hoge reuzengordeldieren (glyptodons). Het typische van gordeldieren ligt in hun harde schaal, gevormd uit benige platen, die hen beschermt tegen hun natuurlijke vijanden en andere gevaren. Het afgeknotte gordeldier, voor het eerst beschreven in 1825 door de Amerikaanse natuuronderzoeker Richard Harlan, dankt zijn oorspronkelijke naam aan de Mapuche-gemeenschap: pichiciego, wat klein blind gordeldier betekent.

Hoe ziet het afgeknotte gordeldier eruit?

Met een lengte van 12 tot 15 cm en een gewicht van ongeveer 120 g is het Argentijnse dwerggordeldier het kleinste lid van de orde Cingulata. Zijn spatelvormige staart, 2 tot 3 cm lang, verschilt van de brede en puntige staart van andere soorten gordeldieren. Het dier kan het ook als vijfde poot gebruiken om zich te verplaatsen. Het afgeknotte gordeldier heeft geen auditief paviljoen en heeft zeer kleine ogen die het geen goede gezichtsscherpte geven. Het zoogdier is niet helemaal blind: het heeft moeite om contouren te onderscheiden, maar kan veranderingen in het licht waarnemen. Het stompe gordeldier heeft vijf krachtige klauwen aan elke poot waarmee hij snel een maas in de wet kan graven in geval van gevaar. Maar het belangrijkste kenmerk van de soort is ongetwijfeld het lichtroze schild dat op zijn witte en zijdeachtige vacht rust.

Heeft de romp een nut?

De afgeknotte chlamydophore heeft een gearticuleerd lichtroze schild dat bestaat uit 23 tot 25 rijen benige platen bedekt met een hoornachtige epidermis. Zijn kuras dient hem niet alleen als beschermend pantser, maar het lijkt erop dat het volgens wetenschappers ook een thermoregulerende functie heeft. De roze kleur van de schaal komt van kleine onderliggende bloedvaten waarvan de irrigatie zou toenemen of afnemen afhankelijk van de omgevingstemperatuur. Het mechanisme zou het dus mogelijk maken om het dwerggordeldier te verwarmen of af te koelen, afhankelijk van de klimatologische omstandigheden.

Wat is de habitat van het getrimde gordeldier?

Deze endemische soort van Argentinië leeft in de woestijngebieden van het middenwesten van het land, waar hij het liefst de droge en zanderige vlaktes bezet. Overdag blijft hij in galerijen en komt pas tegen de schemering uit zijn hol om te eten. Bij de minste verstoring graaft het afgeknotte gordeldier snel een gat om zich te verstoppen. Om sneller te boren, gebruikt hij de krachtige klauwen van zijn voorpoten, waarbij hij vertrouwt op zijn achterpoten en spatelvormige staart.

Wat eet het Argentijnse dwerggordeldier?

Zoals veel gordeldieren volgt de afgeknotte chlamydophore een omnivoor dieet. Het zoogdier voedt zich met planten die groeien in droge omgevingen: planten, wortels en struiken, waarvan de variëteiten echter weinig bekend zijn. Het zoogdier vult zijn menu aan met dierlijk materiaal dat wordt geleverd door mieren, termieten of wormen. Vanwege zijn slechte gezichtsvermogen gebruikt het gordeldier zijn reukvermogen om de kleine ongewervelde dieren op te sporen waarmee het zich voedt.

Wat is de levensstijl van het afgeknotte gordeldier?

Het afgeknotte gordeldier leidt een zeer discreet bestaan. Zoals eerder gezien, rust hij tijdens de heetste uren in zijn hol en gaat ’s nachts op zoek naar zijn voedsel. Vanwege zijn nachtelijke gewoonten, het ondergrondse leven en het felle temperament zijn er weinig details beschikbaar over zijn leefgebied, voedsel of gedrag. Om alle redenen die zojuist zijn genoemd, blijft ook de wijze van reproductie een mysterie. Studies schetsen een portret van een kwetsbaar dier, gevoelig voor veranderingen in de omgeving en de aanwezigheid van andere dieren. We merken ook op dat het afgeknotte gordeldier, gezien zijn angstaanjagende aard, gemakkelijk door stress wordt overmand en dat het als zodanig het leven in gevangenschap niet ondersteunt.

Is het afgeknotte gordeldier een bedreigde diersoort?

Waarnemingen nemen af, leidende onderzoekers om te zeggen dat de populatie van de garbane afneemt. Het aantal dieren neemt af onder druk van de landbouw en met name predatie (een van de belangrijkste roofdieren zijn gedomesticeerde honden en katten). In 2006 werd het Argentijnse dwerggordeldier vermeld als bijna bedreigd op de Rode Lijst van de International Union for Conservation of Nature (IUCN). In 2008 verplaatste de internationale organisatie het zoogdier naar de categorie “onvoldoende gegevens” wegens gebrek aan informatie over de evolutie van de populaties en de risico’s waaraan ze worden blootgesteld. Tot op heden is het aantal gordeldieren dat in het wild leeft niet bekend, daarom kan momenteel geen staat van instandhouding van deze soort worden vastgesteld.