Amegilla cingulata, blauwgebande solitaire bij!

Fotocredit: Vengolis

Oorspronkelijk vanAustraliëAmegilla cingulata verschilt echt van de Europese bijen die onze tuinen en de bijenkorven van onze imkers bezoeken. Het presenteert bijvoorbeeld bands blauw op zijn buik en maakt zijn nest in de grond. Hij valt ook op doordat hij er de voorkeur aan geeft alleen te leven en niet in zwermen. Een ander opmerkelijk verschil, en niet het minste, is dat deze soort geen honing maakt. Amegilla cingulata is echter een belangrijke bondgenoot voor de Australische landbouw, omdat het bijdraagt ​​aan de bestuiving van 30% van de gewassen van het land, dankzij zijn verbazingwekkende techniek die bekend staat als bestuiving door zoemend. Portret van een bij die een gezoem creëert!

Wat voor soort bij is Amegilla cingulata?

Amegilla cingulata is een bij alleen behorend tot de familie Apidae en de orde Hymenoptera. Voor alle duidelijkheid: de hymenoptera
Het zijn holometabole insecten, dat wil zeggen dat ze een complete metamorfose ondergaan om volwassen te worden. Ze hebben ook allemaal 4 vleugels vliezig gekoppeld tijdens de vlucht en monddelen van het crusher-licker-type. Hun hoofd is gescheiden van de thorax door een zeer dunne en zeer mobiele nek. De soort werd voor het eerst beschreven in 1775 door de Deense entomoloog Johan Christian Fabricius. De soortnaam cingulata komt van het Latijnse cingulum (riem), verwijzend naar de blauwe strepen die zijn buik sieren. Het geslacht Amegilla omvat meer dan 250 soorten die verspreid zijn over verschillende landen over de hele wereld, met name in Australië en Azië.

Hoe herken je de Amegilla cingulata-bij?

Een van de kenmerken van deze soort is ongetwijfeld het achterlijf dat zwart en lichtblauw is gestreept (in plaats van het geel dat typisch is voor onze gewone bijen). In Amegilla cingulata, de seksueel dimorfisme vertaalt zich in het aantal complete banden: minimaal 5 voor het mannetje en 4 voor het vrouwtje. De oorsprong van de kleur blijft onverklaard en is het onderwerp van verschillende hypothesen. Aangenomen wordt dat blauw dient om fokpartners aan te trekken of om bescherming tegen te bieden roofdieren, door visuele verwarring te creëren of door de aanwezigheid van gif aan te geven. Het hoofd en het dorsale deel van de thorax hebben een dikke vacht met een goudrode tint, terwijl het ventrale deel lichter is. Amegilla cingulata heeft 2 uitpuilende ogen die meerdere ocelli verbergen. Het heeft 6 zelfklevende poten en een lange stam voor het verzamelen van nectar uit bloemen. Zoals bij alle vrouwelijke bijen eindigt het lichaam met een steek. De blauwbandbij is 10 tot 12 mm lang.

Waar komt de blauwbandbij vandaan?

Amegilla cingulata woonde er al Australië toen Europese kolonisten bijen meebrachten melliferae, waaronder de beroemde Apis mellifera. De blauwbandbij is veruit de bekendste soort in de Australische populatie en komt over het hele land voor, behalve in Tasmanië en in het Noordelijk Territorium. Het wordt ook gevonden in Papoea-Nieuw-Guinea, Indonesië, Oost-Timor en Maleisië. Deze bijen zijn behoorlijk veelzijdig qua leefgebied en zoeken voornamelijk naar locaties met bloemenbronnen voor voedsel en voortplanting. Ze komen ook vaak voor stedelijke omgevingen zoals wilde landen, tuinen, velden, weilanden, heidevelden, bosranden en wouden. Deze soort brengt tijdens het broedseizoen de dag solitair door, foerageert op bloemen of bouwt zijn nesten.

Waar voedt Amegilla cingulata zich mee?

De blauwbandbij is gedurende de maanden actief warmer van het jaar, voedend met bloemennectar en verzamelend stuifmeel om zijn larven te voeden. Op het menu staan ​​bloemen van inheemse variëteiten zoals de bergduivel (Lambertia-formosa), de grijze spin (Grevillea buxifolia), maar ook de abelia (Abelia grandiflora), lavendel, tomaat, aubergine, paprika, vlinder, basilicum of sigarettenplant (Cuphea). Het valt ons op dat veel gekweekte bloemen gekleurd zijn blauw. Onder de andere waarnemingen van deze hymenoptera merken we een zoekgebied op dat beperkt is tot ongeveer 300 meter van het nest en dat er minimaal 9 foerageervluchten per dag worden uitgevoerd.

Wat is buzz-bestuiving?

De soort onderscheidt zich door zijn manier van bestuiven doordat hij zich vastklampt aan de bloem en de spieren van zijn vleugels zeer snel activeert, tot wel 350 keer per seconde, wat een luid zoemen. De techniek – in het Engels ‘buzz bestuiving’ genoemd – heeft tot doel stuifmeel vrij te geven van de helmknoppen (het uiteinde van de meeldraad, het mannelijke orgaan van de bloem) om het op het lichaam van de bij af te zetten. Deze methode is erg belangrijk voor tuinbouwgewassen
in kassen zoals tomaten, aubergines en paprika’s, waarvan het stuifmeel stevig wordt vastgehouden door de helmknoppen. Ongeveer 8% van de bloeiende planten in de wereld wordt voornamelijk op deze manier bestoven. In Australië helpt Amegilla cingulata naar schatting 30% van de gewassen te bestuiven.

Amegilla cingulata: wat is zijn levensstijl?

Hoewel uitgerust met een angel, steekt Amegilla cingulata zeer zelden en dat is dan ook het geval onschadelijk
richting de mens. In tegenstelling tot honingbijen vormt deze solitaire soort geen zwermen, maar blijft ook niet helemaal alleen. Voordat de avond valt, verzamelen de mannetjes zich in tientallen en klonteren samen in clusters op de stengel van een plant. Omdat de plaatsen beperkt zijn, kunnen de eersten die arriveren zich comfortabel vestigen, maar sommige laatkomers aarzelen niet om ze te verjagen. Om dit te doen, trekken ze hun kameraden met hun poten naar achteren. Vervolgens brengen de bijen de nacht door terwijl ze zich met hun twijgen aan het takje vastklampen onderkaken. Vrouwtjes slapen meestal op een andere stengel.

Hoe maakt de blauwbandbij haar nest?

Het Australische insect heeft de neiging zich erin te nestelen gaten gegraven met behulp van zijn onderkaken. Zijn favoriete plekken bevinden zich op de grond in zachte zandsteen, op de droge oevers van rivieren, in de scheuren van oude kleigebouwen of in de mortelholtes tussen de stenen. In het hol creëert het vrouwtje cellen ovaal van vorm en bekleed met ondoordringbare afscheidingen. Vervolgens plaatst ze in elke cel een ei en voegt stuifmeel en nectar toe, waarmee ze haar jongen zal voeden als ze uitkomen. Elke cel van het nest wordt vervolgens afgesloten met aarde.

Amegilla cingulata: wat is de levenscyclus?

Zoals alle hymenoptera heeft de blauwbandbij een volledige metamorfose. Het duurt ongeveer 7 weken voordat de eieren uitkomen. Wanneer ze tevoorschijn komen, voeden de larven zich met de voorraad stuifmeel en nectar die hun moeder heeft achtergelaten en blijven ze in de cellen om zich te ontwikkelen. Dan komen ze in de rustfase, of verpopping, waarbij ze interne en externe veranderingen ondergaan door middel van vervellingen. Wanneer deze fase is voltooid, komt de volwassen bij tevoorschijn en leeft ongeveer 40 dagen. Amegilla cingulata kan aanleiding geven tot 3 generaties in de loop van een zomer. Eieren die laat in het seizoen worden gelegd en die niet uitkomen, overwinteren in hun cellen en komen de volgende lente tevoorschijn.

Is Amegilla cingulata een bedreigde diersoort?

In het wild is de Australische hymenoptera een prooi voor veel dieren, waaronder insectenetende vogels en amfibieën (kikkers, padden). Zijn nest kan ook worden geparasiteerd door de koekoeksbij (Thyreus nitidulus). Net als andere bijensoorten vormen menselijke activiteiten die het leefgebied aantasten een bedreiging voor Amegilla cingulata: ontbossing langs rivieren, intensivering van de landbouw (met bijvoorbeeld de vervanging van heggen door ijzeren hekken van prikkeldraad), gebruik van insecticiden of herbiciden die wilde bloemen kunnen aantasten. Als bestuiversoort draagt ​​de blauwbandbij bij aan de landbouwproductiviteit en het behoud van de landbouw biodiversiteit en het ecosysteem. Het behoud ervan is daarom van cruciaal belang.

Door Nathalie Truche – Gepubliceerd op 25/01/2024